bij het 175-jarig bestaan van de wilhelminapolder
172
-rta> w 7.ï?- 7
Verleden tijd: ploegen in de polder met twee maal één PK.
dive werd voor iedere dag school
verzuim een zeker percentage op
het loon gekort!"46)
Ook voor de veldwachter als formeel
overheidsdienaar was het meewerken
aan dergelijke praktijken kennelijk de
gewoonste zaak van de wereld:
„In het Wilhelminadorp van die da
gen werkte de politie niet met be
keuringen en processen-verbaal,
maar hield er een eigen strafmetho-
de op na. Als een jongen iets had
uitgehaald, stapte de veldwachter
naar de directeur van de polder en
rapporteerde de euveldaden van de
knaap. De directeur liet de vader bij
zich komen en deelde hem mede
dat hij die week „een dag verlet"
kreegZo kwam het kattekwaad
van de zoon, de vader op een dag
loon te staan ,"47)
Enkele jaren geleden verscheen het
boek „Landarbeiders" van Kees Slager.
Het heeft hier en daar nogal wat stof
doen opwaaien. Over de Wilhelmina
polder lezen we hierin:
„Simon: Rond 1 920 heb ik vijf jaar
in de Wilhelminapolder gewerkt.
Dat was 'n model-bedrijf, 'ee: zes
van die grote hoeven van honderd
gemet elk, 35 paarden per bedrijf,
en 75 arbeiders. Ze noemden het
hier „de kolonie". Want als je nou in
die polder werkte, kon je d'r ook een
huis huren. Maar als je daar woon
de, mocht je nergens anders gaan
werken, want dan moest je eruit. Er
woonden daar arbeiders - die had
den 'n paar zoons thuis, die 's win
ters zonder werk raakten. Maar dan
moesten ze 't hart niet hebben om
buiten de polder werk te zoeken,
want dan werden ze zó uit het huis
gezet. Dan werden ze de polder uit
geschopt.
't Was daar een bende van slaven!
Want er werd nergens zo hard ge
werkt als in de Wilhelminapolder.
Je stond altijd in het eigen werk en
nóóit wist je van tevoren wat je zou
verdienen. Want 't was nou wel een
modern bedrijf, maar niet als het op
die dingen aankwam."40)
Overdreven of niet? Mensen die er mid
den in hebben gezeten beamen het, an
deren zijn geneigd tot een meer ge
nuanceerde benadering.
Zeker is dat er in de polder heel hard ge
werkt moest worden en wat er voor de
mensen tegenover stond, was niet meer
of beter dan bij de boeren in de omge
ving. Voorde arbeiders was er hier altijd
de extra dimensie: eerst de hiërarchi
sche verhoudingen zoals op iedere an
dere grote boerderij, met de boer aan de
top en daarboven nog de directie van de
polder.
Zoals overal had ook hier de medaille
zijn keerzijde. Ter gelegenheid van het
1 50-jarig bestaan verkreeg de maat
schap het predikaat „Koninklijke", me
de op grond van het goede sociale be
leid.
In de na-oorlogse jaren is in een snel
tempo alles veranderd en duidelijk ver
beterd. De zeer eenvoudige houten ar
beidershuisjes uit de kolonisatieperio
de zijn geleidelijk aan allemaal verdwe-
Na een dag van hard werken keren de knechts met de aan hen toevertrouwde viervoeters terug op de hofstede
Oost-Beveland. (foto van omstreeks 1930)
