uit de geschiedenis van het middelburgse gasthuis; het ziekenhuispersoneel
tijdens de overgangsperiode van een 1 9e-eeuws gasthuis naar een 20e-eeuws ziekenhuis 222
Een van de klachten die naar voren wor
den gebracht is het feit dat de zusters
niet langer hun bier in de kelder mogen
bewaren. Na een kennelijk al te sugges
tieve vraag waarom hun bier toch zo
gauw op was had de directrice de zus
ters de toegang tot de kelder verboden.
Een andere klacht van gelijke importan
tie had betrekking op de gewoonte van
de directrice om zonder kloppen de
slaapkamers van de wijkzusters binnen
te lopen om te kijken of de dames hun
bedden wel behoorlijk hadden afge
haald.
Als korte tijd later de wijkzusters op een
mooie zomeravond waarop de ramen
naar de straat wijd openstaan, zoveel
plezier en lawaai maken dat er op het
Noordpoortplein een volksoploop ont
staat, gaat de directrice tot de tegen
aanval over en schrijft op haarbeurt een
brief vol klachten over de wijkzusters
aan het gasthuisbestuur.
Aan al deze strubbelingen komt pas een
eind als de wijkzusters per 1 september
1898 hun nieuwe tehuis in de Lange
Viele betrekken.
Dat ook anderen problemen ondervin
den in hun verkeer met zr. de Wilde
blijkt uit de correspondentie tussen het
bestuur en de inwonend apothekers
assistente mej. Bliek. Gezien de grote
onmin tussen haar en de directrice, aan
wier tafel zij verplicht is te eten, vraagt
en verkrijgt zij de toestemming van het
bestuur om haar maaltijden voortaan
ten huize van haar in Middelburg wo
nende ouders te nuttigen.
Deenigediezr. DeWildein haar tienja
rig directoraat onvoorwaardelijk ge
steund heeft isdeheelkundigedr. Bolle.
In tegenstelling tot de voorafgaande
periode staat de verpleegkundige ont
wikkeling gedurende het tienjarig di
rectriceschap van zr. de Wilde groten
deels stil. Slechts twee verbeteringen
zijn het signaleren waard. In 1 897, ne
gen jaar na de aanstelling van de eerste
gediplomeerde verpleegster, wordt een
tweede gediplomeerde verpleegster
aangesteld. Deze krijgt de functie van
waarnemend directrice, haar salaris
exclusief kost en inwoning is met
f 200,- per jaar bepaald niet royaal.
De tweede verbetering is de instelling
van een nachtdienst. Tot 1899 ontbe
ren de patiënten 's nachts elke vorm van
controle of toezicht; in dit jaar wordt het
aantal vrouwelijke verpleegkrachten tot
vijf uitgebreid, een van hen verricht
voortaan bij toerbeurt de nachtdienst.
Het begin van de verpleegsters
opleiding
De man die in de nu komende jaren in
het Gasthuis een hoofdrol gaat spelen is
de oog en oorspecialist dr. Riemer Bijls-
ma. Hij heeft zich in 1 891 als zodanig in
Middelburg gevestigd en is tot 1 902 de
enige specialist gebleven die Zeeland
rijk is. Omdat hij in de afgelopen jaren
een niet onaanzienlijk aantal betalende
patiënten, afkomstig uit de hele provin
cie, in het hoofdstedelijke ziekenhuis
heeft opgenomen heeft hij bij het gas
thuisbestuur een uitstekende pers. In
1900 legt Bijlsma een plan op tafel om
in het Gasthuis met een verpleegsters
opleiding te beginnen. Hoewel huiverig
voor de kosten, die op f 600,- per jaar
worden beraamd, begrijpt het bestuur
dat een dergelijke opleiding essentieel
is om het verpleegpeil in het Gasthuis
blijvend op een hoger plan te brengen.
Het bestuursfiat wordt dan ook vlot ge
geven, in het najaar van 1901 kan de
eerste cursus van start gaan. Bijlsma
wordt tot cursusleider benoemd, één
van de ziekenzalen wordt tot cursuslo
kaal ingericht, de directrice gaat de ver
pleegkundige lessen en de gasthuis
doktoren gaan de medische lessen ge
ven.
In 1901, het jaar waarin de verpleeg
stersopleiding van start gaat heeft het
gasthuispersoneel de samenstelling
zoals in tabel II staat aangegeven.
De arbeidsvoorwaarden van het perso
neel, die de rest van de 19e-eeuw on-
Tabel 2
Het gasthuispersoneel in 1901.
Functie
1 directrice
1 gediplomeerd verpleegster
6 assistent verpleegsters
2 ziekenoppassers
1 administrateur
1 huishoudster
1 huisknecht
1 keukenmeid
3 dienstboden
1 portier
verminderd slecht zijn gebleven, wor
den na de eeuwwisseling geleidelijk be
ter. In 1901 krijgen de leerlingver
pleegsters nu ook de zogenaamde be
tere voeding terwijl hun salaris tot
f 100,- per jaar wordt opgetrokken.
Bij de dringend nodige verbouwing die
in 1904 wordt gerealiseerd wordt een
nieuwe personeelsvleuge! gebouwd
bestemd voor het verplegend perso
neel. Het huishoudelijk personeel krijgt
in 1907 de beschikking over tweeper
soonskamers, die op de ruime zolder
van het hoofdgebouw voor hen worden
ingericht.
Als tegenprestatie werkt het verple
gend personeel nog elke dag van 's
morgens half zeven tot 's avonds acht
uur. Vanaf 1903 hebben ze recht op
één vrije dag per twee weken en op drie
weken vakantie per jaar. Omdat één
verpleeghulp nachtdienst heeft en één
om de twee weken met een vrije dag
uitvalt wordt al het dagelijks werk ten
behoeve van ongeveer 60 patiënten
door niet meer dan 5 a 6 verpleegsters
gedaan.
Het ontslag van zr. de Wilde
Directrice de Wilde, die in de ogen van
het bestuur nooit goed heeft gefunctio
neerd, begint de laatste jaren steeds
meer met haar gezondheid te sukkelen.
Door een chronisch slijtageproces aan
beide knieën wordt het relatief grote
gebouw, met zijn lange gangen en hoge
trappen, een steeds moeilijker werkter
rein voor haar. Dit heeft tot gevolg dat
de verpleegkundige lessen steeds vaker
uitvallen en dat de dienst in het gasthuis
steeds minder verloopt zoals het be-
Jaarsalaris (p.p., excl. kost/inw.)
f 600,-
f 250,-
f 100,-
f 100,- resp. f 52,-
