albertha petronella (bertha) ogterop (1860-1936)
8
welke het hier gaat zijn te vinden in de jaarver
slagen van de Nederlandse Botanische Vereni
ging, gepubliceerd in het Nederlands Kruid
kundig Archief in de jaren 1 892-1 902.
A. P. Ogterop, 1919: Het Zeeuws Herbarium,
in: Gedenkboek, uitgegeven ter gelegenheid
van het anderhalve-eeuwfeest van het
Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen
te Middelburg, pag. 114-115. Vanuit het oog
punt der floristiek is de vervanging van oud
materiaal door vers een zeer dubieuse aange
legenheid, zoals dat door Mennema (vgl. noot
7) afdoende is uiteengezet (pag. 9,1 2,1 7). Het
verdere lot van het Herbarium van het Konink
lijk Zeeuwsch Genootschap wordt door Men
nema eveneens in deze bijdrage beschreven
(pag. 12-16). Uiteindelijk kwam de gehele
plantencollectie in 1974 als schenking terecht
in het Rijksherbarium te Leiden, waarmee de
wetenschappelijke waarde ervan is veiligge
steld.
Dat geschiedde op de jaarlijkse vergadering
van 20 augustus 1 892 te Steenwijk. Op de ver
gadering van 28 januari 1 893 te Leiden werd
bekend gemaakt dat zij haar benoeming tot lid
had aanvaard.
Hetzoutot 1 948 duren, voordat de eerste afle
vering van de „Flora Neerlandica" het licht zou
zien. Ter voorbereiding hiervan stelde men
zich bij de oprichting der vereniging tot doel,
eerst een soort „tussenrapport" samen te stel
len in de vorm van een „Prodromus Florae Ba-
tavae", waarvan de eerste editie is verschenen
tussen 1850 en 1866 en een tweede, uit
gebreidere, editie tussen 1 893 en 1916. Vgl.
P. Smit, 1970: 125 jaar Koninklijke Neder-
landsche Botanische Vereeniging, een chrono
logisch overzicht, 18 pag. (Nijmegen).
Het waren behalve mej. A. P. Ogterop nog de
mycologe mej. Caroline Destrée uit's-Graven-
hage (lid geworden in 1892), mej. Justina E.
Kroon uit Deventer 1 866), mej. Caroline Lin-
do uit Haarlem (1892), mevr. A. Weber-van
Bosse uit Amsterdam (1885) en mej. Joh.
Wouters uit Groningen (1886), terwijl in 1 894
nog mej. H. P. la Chapelle uit's-Gravenhage tot
lid werd benoemd.
P. Smit, 1971: Van floristiek tot moleculaire
biologie (Jaarboek KNBV 1971, i.h.b. pag.
124-130.
Deze planten waren regelmatig afkomstig van
hetterrein van de reeds genoemde meelfabriek
te Middelburg en enkele malen afkomstig uit
de omgeving van Middelburg en van Oisterwijk
maar soms ook uit andere plaatsen in Neder
land. Ook demonstreerde zij (jaarverslag
1 900) een Ficaria ranunculoides Ranuncu
lus ficaria, speenkruid) met twee volkomen
ontwikkelde bloemen uit één steel, doch zon
der zichtbare fasciatie; een Anthriscus sylves-
tris (fluitekruid) met gekroesde bladeren en
enkele Primula bastaarden. Vgl. o.a. Ned.
Kruidkundig Archief 2e serie, deel 6, 3e stuk,
pag. 322 en 3e serie, deel 1,1e stuk, pag. 43.
,7) Het Verenigingsherbarium der KNBV is thans,
evenals dat van het Koninklijk Zeeuwsch
Genootschap ondergebracht in het Rijksher
barium, waar zij een onmisbaar onderdeel
vormt aan de afdeling Nederlandse Flora.
,e) Door bemiddeling van P. J. van der Feen kan
het volgende genealogisch schema worden
gegeven:
MarinusTak (1743-1815)
zeep- en zoutzieder en koopman
4 4
Adriaan Tak AnthonieTak
(1774-1826) (1786-1866)
koopman in ijzer koopman in ijzer
4 4
Frederik Jan Tak Anna Tak
(1805-1880) (1825-1906)
koopm. en tabaksfabr. huwde A. G. Ogterop
4 4
Maria Johanna Tak Albertha Petronella
huwde H. L. Gerth Ogterop
van Wijk (1860-1936)
Voor nadere informatie zie men: P. C. Labrijn,
1916: Het Brabants-Zeeuwse geslacht Tak.
Een wat eerdere verwant was ook nog Pieter
LodewijkTak (1 848-1 907), de bekende socia
list en redacteur van de (Groene) Amsterdam
mer. Hij is eveneens afkomstig uit Middelburg,
zie Ned. Patriciaat, deel 44, 1 958, of de uitge
breide studie van G. W. B. Borrie, 1 973: Pieter
LodewijkTak (1 848-1 907). Journalist en poli
ticus, 327 pagina's (Sociaal Historische Stu
diën VI). Assen: Van Gorcum.
19) Veel gegevens voor dit hoofdstuk heb ik ont
leend aan P. J. Meertens, 1 961De opkomst
van het socialisme in Middelburg (Zeeuws
Tijdschrift 1 1pag. 24-36). Zie ook A. H. Ber-
gink, 1 960: Samuel Senior Coronel. Zijn bete
kenis voor de Sociale Geneeskunde in Neder
land (Diss. Leiden).
20) Coronel, S. S., 1 859: Middelburg voorheen en
thans. Bijdrage tot de kennis van den voormali-
gen en tegenwoordigen toestand van het arm
wezen aldaar, pag. 332-336 (Middelburg: Van
Benthem Jutting). Dorcas betekent in het
Grieks: hinde of ree. Het is de naam van een
Christin te Joppe, het latere Jaffa; volgens
Handelingen 9: 36-43 uit de doden opgewekt,
bekend om haar liefdadigheid; vrouwenbewe
gingen dragen nog vaak haar naam (Ensie
deel X, pag. 372).
2') Volgens brief Documentatiecentrum Zeeuws
Deltagebied was wijk O in haar geheel geen ar
menwijk, maar woonden er wel veel armen in
de straten rond de Oostkerk. Deze gegevens
werden ontleend aan Adresboek van Middel
burg 1 879-1 936, het Zeeuws Jaarboekje en
Middelburgse Naamwijzer 1892, 1893/'94,
1899, 1 900. Het Zeeuws Jaarboekje uit 1 897
noemt haar ook nog als bestuurslid van een
„Kunstvereniging"
22) Naar Meertens mededeelt werd de naam van
„Ons Huis" later verbonden met die van Her
man Snijders, de leraar aan de RHBS te Mid
delburg en voorman van de „Vrijzinnig-Demo
craten". Wibaut hield er vóór zijn vertrek naar
Amsterdam in 1904 elke zaterdag een leesa-
vond; Marie Berdenis van Berlekom, zijn
schoonzuster, leidde er een meisjeskoor.
23) Zie: Hendrika Catharina Maria Ghijsen 1884-
1976. Herinneringen. Autobiografische aan
tekeningen, van inleiding en aantekeningen
voorzien door M. P. de Bruin, pag. 20-23,
1978 (Middelburg: Fanoy Boeken). In deze au
tobiografie lezen we o.a., dat er elk jaar ten ba
te van „Kindervoeding" operettes voor kinde
ren werden opgevoerd, o.a. onder leiding van
Mary Schorer, die zich in 1 901 verloofde met
de cultuurhistoricus Johan Huizinga. Deze
schreef voor haar het zangspel voor kinderen
in drie bedrijven „Elidore", met muziek var-
J. Cleuver. Het spel werd op 21 en 23 decem
ber 1 901 in de Schouwburg te Middelburg op
gevoerd ten bate van „Kindervoeding".
2") Kostelijk, P. J., 1 971Dr. J. G. Mezger 1 838
1909 en zijn tijd. (Dissertatie Leiden).
25) Gegevens van de heer M. P. de Bruin van hel
Documentatiecentrum Zeeuws Deltagebied.
26) Citaat uit het voorwoord; uit dit voorwoord
blijkt ook dat de schrijfster „Mieb" Pijnappel
een deel (of mogelijk ook wel alle verhaaltjes)
reeds gepubliceerd heeft in een soort jeugd
tijdschrift, genaamd „Lelie- en Rozenknop
pen". Het boekje bevat een fraaie getekendeti
telpagina van de hand van Bertha Ogterop. Het
enige exemplaar dat ik kon traceren bevindi
zich in de Provinciale Bibliotheek van Zeeland
te Middelburg (no. 98649/1 77.1 891 1 O/Kast-
no. P 98F1 2); het wordt niet uitgeleend.
27) Ook dit boekje is zeer zeldzaam en ook hierva n
bevindt zich een exemplaar in de Provinciale
Bibliotheek van Zeeland (nog niet gecatalogi
seerd). Naar aanleiding van dit boekje schree.
drs. P. J. van derFeen mij, dat de schetsen rond
1 896 gemaakt zouden zijn op de buitenplaats
„Rozenburg" te Middelburg, in die tijd in bezi.
van mevrouw J. C. van der Feen-Ackermans.
De kinderverhalen zouden zich ook op deze
buitenplaats afspelen, maar, aldus de heer Van
der Feen, de pentekeningen zijn zo neutraal,
dat hij er geen houvast aan heeft voor herken
ning. Wie M. E. („Mieb") Pijnappel was, heb ik
niet achterhaald.
28) De brochure is aanwezig in de bibliotheek
van het Documentatiecentrum Zeeuws Del
tagebied (no. 1 81 74/1 77.5050/Kastno
P. 430B237). De tekst (51 pagina's) is ge
schreven door D. Bimmel en C. J. Riemens en
de brochure bevat een viertal pentekeningen,
waarvan die tussen pag. 40 en 41 is afgebeeld
in Meertens' publicatie, zie noot 19.
