terugblik en perspektief
64
En, soms - langzamerhand groeiend -
in het gekozen (óf „vanzelfsprekend")
christelijk onderwijs het verlangen om
mee te werken met Hem die sprak „laat
de kinderen tot Mij komen, en verhin
dert ze niet".
Huisvesting en outillage
Toen de Christelijke Kweekschool voor
Zeeland in 1910 met haar lessen begon,
beschikte ze nog niet over een eigen ge
bouw. Er werd een school aan De Wal
gehuurd tegen f 250,- 's jaars. Inmid
dels speurde het bestuur naar eigen ak-
kommodatie. Een huis in de Brakstraat
kopen? Op een terrein aan het Hofplein
bouwen? Er wordt zelfs aan Vlissingen
gedacht. Onverwacht kwam het aan
bod van het Bestuur der Godshuizen ,,'t
voormalig Weeshuisop de Herengracht
te verkoopen voor f 13.000,-. Aan dit
gebouw zullen heel wat verbouwingen
te verrichten zijn, door dhr. Vertregt ge
raamd op f 7.000,-". (De verbouw
kosten bleken het dubbele van de
schatting te worden.)
„Dit gebouw" had nog meer illustere
bestemmingen gekend: tussen 1812 en
1845 diende het als „gekkenhuis": waar
eertijds de gymzaal van de kweek inge
richt zou worden, waren 100 jaar eerder
de „isoleercellen" te vinden.
Begin 1911 kon men een voor die tijd
riant gebouw betrekken, leder is zéér
tevreden. Naast dit hoofdgebouw, al
leen buitenom te bereiken, was „het
waschhuis" gelegen. Dat diende in later
jaren als fietsenberging beneden, als
handenarbeidruimte boven.
Het had inderdaad iets „riants": met na
me als je hoog gezeten in het natuur-
kundelokaal uitzicht had op de Lange
Jan boven de oude daken van Middel
burg, en op het zo vertrouwde Smijte-
gelt-bruggetje. Een klingelend carillon,
net weer in orde; of een afgehuurde or
geldraaier aan de overkant van de
gracht: uitkomst bij saaie lessen. Dat
riante is aan de Keetenstraat verdwe
nen.
In het midden van de jaren vijftig is het
gebouw versleten. Lekkages zijn in
herfst en winter aan de orde van de dag.
De tekenzaal is berucht: daar sneeuwt
het zelfs binnen: en tocht! In de strenge
winter van '62/'63 moet de school eni
ge tijd gesloten worden: vlak voor het
betrekken van de nieuwe huisvesting.
Bovendien wordt het veel te klein om al
le leerlingen onder te brengen. Aanvan
kelijk wordt verbouw en aanbouw over
wogen, maar de kosten van nieuwbouw
elders liggen niet zoveel hoger (resp.
f 350.000,- en f 500.000,-). De voor
keur van het bestuur én de inspektievan
het kweekschoolonderwijs gaat duide
lijk uit naar de laatste mogelijkheid.
Binnen een jaar is er een principe-toe
zegging van het departement voor
nieuwbouw, maar in plaats van 7 wor
den er 6 theorie-lokalen toegestaan
(1955).
Het zou echter een gebed zonder end
worden. Eerst per 1 mei 1963 kon men
het gebouw naar ontwerp van Rothui
zen en 't Hooft aan de Keetenstraat be
trekken. (De kosten waren toen geste
gen tot f 1.200.000,-).
Bij de officiële opening op 1 november
1963 werd het gebouw „aangekleed".
Een aantal bij dit artikel opgenomen fo
to's laten er iets van zien. De leraren
schenken een kunstsmeedwerk naar
ontwerp van H. G. J. de Meij (oud-leer
ling, tekenleraar, onderdirekteur van de
OK). Het stelt de wonderbare visvangst
voor: „Ik zal u vissers van mensen ma
ken." Het wordt sedert jaren ook als
embleem van de akademie gebruikt.
Daarna is er heel wat veranderd in het
gebouw. Dat was mogelijk door de ja
ren van groei en bloei én door het zuini
ge beheer van de laatste penningmees
ters, die op instigatie van J. Visser (on
derdirekteur PA) bestemmingsreserves
opbouwden. Het was ook nodig omdat
het onderwijs veranderde: een uitge
breid machine- en apparatenpark werd
vanzelfsprekend: een offsetmachine in
een speciale repro-ruimte, een admi
nistratie-computer, dia- en overhead-
projektoren (dus: verduisteringsmoge
lijkheden!), cassetterecorders, enz. De
jongste aanwinsten: in de 5 lokalen aan
de bovengang een tv- en een videocir
cuit waarvan intensief gebruik wordt
gemaakt: een set micro-computers om
de laatste onderwijs(on)mogelijkheden
bij te benen. Er werd „geschoven" met
lokalen en andere ruimten, er werd ver
nieuwbouw gepleegd. Het resultaat is
een goed geoutilleerd gebouw voor het
PABO-onderwijs.
Bronnen:
Notulen van de bestuursvergaderingen en algeme
ne ledenvergaderingen van de vereniging tussen
1907 en 1985, bewaard in twee schoolschriften
(1907-1909 en 1909-1912), twee notulenboeken
(1913-1929 en 1929-1947), twee ordners (1948-
1960 en 1960 tot heden) - de laatste ordner bevat
tevens de afzonderlijke jaarverslagen sinds 1969/
'70.
Daarnaast: incidenteel gebruik van deels bewaarde
notulen van docentenvergaderingen.
Voorts:
Gedenkboek Christelijke Kweekschool 1910/19 t5;
Middelburg, 1935. (onder redactie van G.
Berghuijs, c.s.)
50 jaar Christelijke Kweekschool voor Zeeland;
Groningen, 1963 (onder redactie van C. F. Fru-
mau, c.s.)
J. A. van Bennekom: De meester, de mammoet en
Middelburg; herinneringen aan school, kamers
de Zeeuwen; Kampen, 1973.
Een afscheideen opdracht; verslag van het
symposium in de Stadsschouwburg te Middel
burg; 20 september 1978; eigen beheer CPA.
H. F. G. Merks: Overzicht van het ontstaan en de
ontwikkeling van de Opleidingsscholen voor
Kleuterleidsters in Nederland; skriptie Keih.
Leerg. Tilburg; 's-Hertogenbosch, 1969.
Manuela du Bois-Reymond, c.s.; Onderwijzersie-
ven; Nijmegen, 1981.
Encyclopedie van Zeeland, I t/m III; Middelbu g,
1982-1984.
Een wat uitgebreidere variant van dit artikel ver
schijnt in het Jubileumboekje „75 jaar CPA voor
Zeeland"; Middelburg, mei 1985.
Een komplete versie zal vanaf september 1985 be
schikbaar zijn via de CPA-bibliotheek en de Zeeu' -
se Bibliotheek te Middelburg.
Met dank aan de vele informatieverschaffers, van
wie ik noem A. C. Abrahamse, J. S. van Strien en N
Verboon.
