TWEE MIDDELBURGSE IJVERAARS
VOOR EEIM NIEUWE DRACHT Carin Schnitger
In het najaar van 1 984 was in het Cen
traal Museum in Utrecht de tentoon
stelling „Reformkleding in Nederland"
te zien, die de aandacht vestigde op de
Nederlandse interpretatie van een te
gen het einde van de vorige eeuw opko
mende nieuwe opvatting van kleding
voor vrouwen. Het belangrijkste ken
merk dat de reformkleding in tegenstel
ling tot de toenmalige modevoorschrif
ten bezat, was dat de draagsters ervan
om gezondheidsredenen geen insnoe
rend korset droegen, maar ademend
ondergoed en japonnen zonder sleep.
Soepelvallende stoffen in lange lijnen
moesten het lichaam losjes omhullen.
Het was een manier van kleden die
vooral de voorkeur genoot van artistie
ke vrouwen en van dames die actief wa
ren in de vrouwenbeweging. Zij zagen
de mode letterlijk en figuurlijk als een
dwangbuis. Vooral in de beginjaren,
omstreeks 1 900, vereiste het moed en
onafhankelijkheid de nieuwe kleding te
dragen.
In 1 899 richtte men hier te lande in na
volging van Engeland en Duitsland de
„Vereeniging voor Verbetering van
Vrouwenkleeding" op, met de bedoe
ling zo het streven naar een gezonde,
praktische en ook mooie dracht te bun
delen. In alle grote steden van het land,
vooral in het westen, werden afdelingen
opgericht. In kleine plaatsen of daar
waar slechts bij een kleine groep be
langstelling bestond, werd een zoge
naamd „correspondentschap" opgezet.
Dit laatste gebeurde ook in Middelburg.
Correspondente was mevrouw M. A.
Stomps-Hondius, wonende Seisweg
R28. Zij was door haar echtgenoot al ja
ren eerder enthousiast gemaakt voorde
reform- oftewel „rationele" („verant
woorde") kleding.
De kunstschilder Barend Hendrik
Stomps (Gouda 6-1-1 867/Isselburg
10-9-1944) woonde en werkte om
streeks de eeuwwisseling in Middel
burg, waar hij eerder leerling was ge
weest van J. F. Schütz en C. J. W. Nuys
en waar hij later zelf leraar M.O. tekenen
werd. Het Zeeuws Museum heeft een
bloemschilderij uit 1 903 van hem in be
zit. Het is zeer bijzonder dat Stomps, als
een der zeer weinige Nederlanders, al in
1888 belangstelling had voor reform
kleding en dat hij lid was van de Engelse
Reformjapon van fluweel met borduurwerk en
kralen. In dit geval heeft men inspiratie gezocht in
de late middeleeuwen; vaak ook keek men naar de
kleding der oude Grieken. Tekening door J. B. Mid-
derigh-Bokhorst; uit het Maandblad der V.v.V.v.V.,
februari 1 906.
„Rational Dress Society". Veel kunste
naars hadden weliswaar graag vrouwen
wier lichaam niet was misvormd door
het korset tot model, zodat zij leken op
een klassieke Griekse schoonheid,
maar Stomps ging nog een stapje ver
der en overtuigde zijn echtgenote van
de noodzaak kleding te dragen die het
lichaam niet misvormde. Mevrouw
Stomps schreef in augustus 1899 aan
de secretaresse van de V.v.V.v.V., dat zij
leesten voor haar schoenen uit Duits
land moest betrekken omdat verant
woorde schoenen, die de voeten niet
beknelden, zelfs in Amsterdam niet te
krijgen waren. Al jaren voordat de Ver
eeniging tips voor verbeterde kleding
gaf, had zij eigen oplossingen gevon
den en droeg zij eenvoudige, gemakke
lijk zittende japonnen, dit ondanks de
tegenstand van velen uit haar omge
ving. Enige tijd later had zij ook anderen
in Middelburg enthousiast gemaakt
voor deze nieuwe manier van kleden,
onder wie de heer Zimmermann, leraar
wiskunde aan de HBS, en diens aan
staande vrouw.
Op welke wijze Barend Stomps in con
tact kwam met de Rational Dress Soci -
ty is niet bekend. In het Maandblad van
de Vereeniging voor Verbetering van
Vrouwenkleeding bleek hij een vu g
propagandist van de reformkleding n
zijn in de jaren 1 900 en 1 901 als feui.-
leton verschijnende rubriek „Goed,
waar en schoon". Hij kon hierin zi n
theorieën kwijt over kleding, een na r
zijn mening eigenlijk onnatuurlijk ve -
schijnsel. Men diende daarom zo die. t
mogelijk bij de natuur te blijven en h:t
lichaam alleen te bedekken uit „een b
staand zedelijk gevoel" en voorts a>s
beschutting en bescherming. Hij voelcie
zich, in tegenstelling tot kunstenaars
als de Belg Henry van de Velde en de
Nederlander Gustave van de Wall Pe
né, niet geroepen om zelf reformkle
ding te ontwerpen, omdat voor hem
niet het kunstzinnige maar het rationes
aspect op de eerste plaats kwam.
Behalve deze mensen van het eerste ui
telde heel Zeeland niet meer dan een
dertigtal leden van de V.v.V.v.V., de
meesten in Middelburg en Goes, hoe
wel men 's zomers in Domburg vele
dames in reformkleding met de karak
teristieke hoge taille langs het stran
zag wandelen.
