OVER BOEKEN
Dialect op Noord-Beveland, verza
meld en gerangschikt door E. J. van den
Broecke-de Man en L. Eikenhout, Krui-
ningen, 1 984. f 35,-.
Onder auspiciën van de Zeeuwsche
Vereeniging voor Dialectonderzoek
verscheen bij Drukkerij Van der Peyl
b.v. het vierde regioboek van deze ver
eniging, gewijd aan het dialect op
Noord-Beveland of in vertrouwd
Zeeuws: Peeland. Ook nu weer hebben
de samenstellers het in de voorafgaan
de regioboeken gevolgde systeem toe
gepast van een indeling van het dialect
materiaal naar de verschillende mense
lijke levensgebieden, levensgewoonten
en maatschappelijke groeperingen (zie
hiervoor mijn bespreking van „Dialect
in West Zeeuwsch-Vlaanderen" door E.
J. van den Broecke-de Man in Nehalen-
nia 31 (lente 1 979), pag. 5). Dat dit sys
teem ook in dit boek tot gunstige resul
taten geleid heeft, bewijzen bijvoor
beeld de op pag. 67 e.v. opgenomen
„saemenvattieng deu(r) M. Faas-
se" :D'earemoeje van vroeher, het uit
stekende verhaal van Jan de Looff:
„Mart ouwe "(pag. 149-1 51en de rijke
schat van woorden en uitdrukkingen,
die de samenstellers in hun verschillen
de rubrieken van allerlei terreinen des
levens bijeengebracht hebben.
Toch roept de verschijning van dit re
gioboek enige vragen en wensen op in
verband met de nog te verwachten pu-
blikaties in de reeks streekmonogra-
fieën van de ZVDO. In het voorwoord en
de verantwoording van „Dialect op
Noord-Beveland" (pag. 7) lezen wij na
melijk dat „deskundige informanten op
allerlei terreinen" mede hebben bijge
dragen aan de totstandkoming van dit
dialectboek. Wij kunnen uit de medede
ling op pag. 8 afleiden, dat hierbij op
het terrein van de dialectkunde vooral
gedacht moet worden aan de heren Ad.
de Regt en Mark Faasse, die beiden over
hun streekdialect een akademisch
werkstuk gepubliceerd hebben. In ver
band hiermee is vooral van belang dat
Faasse een onderzoek verrichtte „naar
de veranderingen in het Noord-Beve-
lands Dialect in de laatste 40 jaar". Daar
overal in Zeeland gebleken is, dat sinds
de oorlog en de watersnoodramp van
1953 onze streektalen spectaculaire
veranderingen hebben ondergaan.
waardoor „het gebruik van veel oude
dialectwoorden en uitdrukkingen
...bezig is te verdwijnen" (zie voor
woord - verantwoording, pag. 7), zou
de informatie in dit boek ermee gebaat
geweest zijn, indien door constante ver
gelijking met het materiaal van De Regt
en Faasse duidelijk was geworden wat
er in de laatste decennia aan oorspron
kelijk Noordbevelands dialectmateriaal
verloren gegaan is. In verband hiermee
een illustratie uit mijn eigen materiaal
naar aanleiding van de op pag. 48 en 49
vermelde woorden voor „aardappels":
aerepels en (keu)petoazen, respectieve
lijk (zööjpetoazen. In 1952 deelde een
informante te Kamperland mij mede,
dat petoazen niet als „keurig" dialect
werd beschouwd. Dat zou er toen al op
duiden dat het een verdwijnend woord
was. Moet ik daar nu uit opmaken, dat
het in de hierboven vermelde samen
stellingen nog slechts als taalrelict ver
meld is of zijn de beide woorden ook an
no 1 984 en 1 985 nog naast elkaar in
gebruik?
Ten aanzien van de uitspraak van ng
voor een volgende d, s en t in woorden
als an(g)d „hand", ongs „ons" en
wan(g)te „want" wordt op pag. 1 3 mee
gedeeld, dat jongere mensen deze ng
niet meer uitspreken, behalve in m'n
stonge „we stonden" (met verdwijning
van d) en da's van ongs (dat is van ons).
Vergelijking met het Noordbevelands
taalgebruik in: C. Zwigtman, Zeeuw
sche Boere-Kermis (Goes 1 81 7) en met
Andries Verschuur, Klankleer van het
Noord-Bevelandsch (Amsterdam
1902), pag. 153 leert ons echter, dat
ook gedurende het grootste deel van de
1 9e eeuw de uitspraak met ngvoot den
t (en volgens Zwigtman ook voor s) in
belangrijke mate niet voorkwam. „Jon
ger" en „ouder" zijn derhalve bij dialect
gebruik labiele aanduidingen.
Een tweede wens in verband met vol
gende regioboeken is het weer opne
men van de afkortingen voor dialectge
bieden en plaatsnamen evenals in „Dia
lect in Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen 2",
pag 11, met daarbij zo mogelijk de
nummers uit het „Systematisch en alfa
betisch register" van Grootaers en
Kloeke (Amsterdam/Antwerpen 1 962).
En tot slot zij voor een eventuele her
druk van dit regioboek van harte aanbe
volen: consequent Zeeuwsche Vereeni
ging voor Dialectonderzoek (verg. pag.
6, 7 en 8), de jaren dertig in plaats van
„de dertiger jaren" (pag. 8) en spellings
regels in plaats van „spelregels" (p
11).
A. d. V.
M. P. de Bruin. Driemaal is scheep:
recht. 1 25 jaar bibliotheekwerk in Mid
delburg. Middelburg, 1985. f 14,90.
Onder bovenstaande titel heeft de blijk
baar onuitputtelijke eindredacteur va
dit tijdschrift een erg aardig boekje ge
schreven over 125 jaar bibliotheekwei
in Middelburg, welks verschijnen para
lel liep met het openen van de nieuwe
Zeeuwse Bibliotheek door H.M. de Ko
ningin op 24 april j.l. In het „Ten gele:
de" lezen we dat het boekje zich voor
namelijk bepaald heeft bij het openbar:,
bibliotheekwerk sedert de eeuwwisse
ling en de geschiedenis van de Provin
ciale Bibliotheek van Zeeland. De ge
schiedenis van het totale Bibliotheek
wezen in Zeeland, inbegrepen de com
merciële bibliotheken bij boekhandels
etc., moet nog worden geschreven.
De oprichting van de procinciale Biblio
theek in 1859 blijkt geen initiatief ge
weest te zijn van GS, maar van het lie
Mr. G. A. Fokker. Deze stugge man, o.a.
kantonrechter. Tweede Kamerlid, voo:
zitter van de ZLM en lange tijd lid van
GS van Zeeland moet een begaafd itu n
geweest zijn en stond bekend als een
harde werker, die ook tal van publik. -
tiesop het gebied der economische we
tenschappen op zijn naam stelde. Een
van zijn andere initiatieven betrof de
oprichting van de eerste Nederlandse
Spaarbank te Middelburg in 1848. Be
de bibliotheek ging het weliswaar om
een voor ieder toegankelijke collectie,
ergo in die zin om een openbare biblio
theek, doch niet naar het algemene, la
ter aanvaarde begrip. Men zag van
overheidszijde nog slechts een taak
weggelegd voor een zuiver weten
schappelijke, een studieboekerij. Een
openbare bibliotheek met zo breed mo
gelijke doelstelling werd overgelaten
aan particulier initiatief (Nut, commer
cie enz.). In dit verband treffen we in
1 894 in Middelburg aan het oprichten
