de bibliotheek: ontmoeting en dialoog
86
krant, radio en vooral televisie. Waar
kunnen mensen elkaar nog ontspannen
ontmoeten in een omgeving, die tot uit
wisseling van gedachten inspireert,
waar zij hun eigen gedachten kunnen
vergelijken met en toetsen aan die van
anderen? Ook die mogelijkheid wil de
Zeeuwse Bibliotheek geven. Niet alleen
voor koffiedrinkers, lunchgebruikers,
recreanten en recreëerders in het res
taurant, ook door bijvoorbeeld onder
dak te bieden aan instellingen als de
Open Universiteit en hetZeeuwsch Ge
nootschap der Wetenschappen. De bi
bliotheek wil een trefpunt zijn voor
mensen, die wetenschappelijk, maat
schappelijk, literair en artistiek aan het
werk zijn, een plaats ook waar muziek
wordt gemaakt, waar tentoonstellingen
bezocht en films bekeken kunnen wor
den. En door over lands- en provincie
grenzen heen studenten, onderzoekers,
schrijvers en geleerden uit Oost en
West een internationaal ontmoetings
punt te bieden in het Roosevelt Study-
center.
Ik meen, dat die brede taakopvatting
van de Zeeuwse Bibliotheek, die ik u
wat uitvoerig geschetst heb, in dit open
en vriendelijke gebouw bij uitstek tot
haar recht zal komen. Het gebouw is nu
een drietal maanden in gebruik. De aan
tallen van bezoekers en van uitleningen
en het gebruik dat van de verdere facili
teiten van de bibliotheek gemaakt
wordt, rechtvaardigen deze veronder
stelling. Zeeland is een kleine en nog
overzichtelijke provincie. Voor Zeeuw
se verhoudingen is dit een grote biblio
theek: 1 3.000 m2 en 1 60 werknemers.
De bibliotheek staat er echter voor alle
Zeeuwen en zij doet dat als centrum van
een netwerk. In bibliotheekkringen zijn
de discussies over netwerken wat ver
flauwd. De Zeeuwse bijdrage aan die
discussie heeft zich meer op praktisch
dan op theoretisch vlak bewogen: hier
is een netwerk tot stand gebracht. De
Zeeuwse Bibliotheek is centrale biblio
theek doordat zij functioneert als regio
nale steunbibliotheek, als centrum voor
het interbibliothecair leenverkeer en
het inlichtingenwerk, als centrale voor
transport en bibliobusdienst, als cen
trale muziekbibliotheek, als centrum
voor automatisering van uitleen, catalo
gus en naar ik verwacht binnenkort ook
administratieve boekverwerking en als
centrale voor ondersteuning van het
openbaar bibliotheekwerk in de gehele
provincie.
Het is bekend, dat ik deze technische
centralisatie een grootgoed acht. Ik doe
dat te meer omdat zij de mogelijkheden
tot bestuurlijke decentralisatie ver
groot. De moderne communicatietech
nieken stellen ons in staat met steeds
kleinere eenheden te werken. Daardoor
wordt het mogelijk, dat plaatselijke bi
bliotheken rechtstreeks en snel gebruik
maken van de kennis en de collecties,
die in grotere bibliotheken aanwezig
zijn. Maar daarvoor is het niet langer
nodig, dat zij ook organiek of bestuurlijk
deel uitmaken van of ondergeschikt zijn
aan een groter geheel. De bibliothecaris
in een kleine bibliotheek en zijn bestuur
zullen, door gebruik te maken van el
ders gecentraliseerde voorzieningen
met behoud van eigen identiteit het
dienstbetoon aan hun lezers kunnen
vergroten. Zij zullen ook zelf kunnen be
palen in welke mate zij dat doen. Het is
als met een elektriciteitsnetwerk: een
gecentraliseerd systeem biedt slechts
begrensde mogelijkheden tot expansie
en verkleint de kans, storingen op te
vangen. Onderlinge verbinding van
krachtcentrales in een netwerk vormt
een systeem van zelfstandige eenhe
den, die echter op aanvraag aanvullend
kunnen optreden en bij calamiteiten el
kaar behulpzaam kunnen zijn.
De betekenis van de Zeeuwse Biblio
theek in het bijzonder voor de overige
bibliotheken en voor de onderwijsin
stellingen in de provincie is, dat zij kan
functioneren als de grootste krachtcen
trale in een netwerk van bibliotheken.
Daarvoor zijn afspraken gemaakt, daar
over vindt geregeld overleg plaats met
die bibliotheken, terwijl er vergevorder
de plannen bestaan, de bibliotheek, sa
men met de Technische Bibliotheek
Zeeland, een analoge rol te doen spelen
in de bibliotheekvoorzieningen in het
Zeeuwse hoger beroepsonderwijs. Een
belangrijke bijdrage tot dit proces zal de
on line-catalogus van de bibliotheek le
veren. Als deze, zoals wij mogen ver
wachten, binnen afzienbare tijd raad
pleegbaar zal zijn in de Zeeuwse open
bare bibliotheken, onderwijs- en over
heidsinstellingen en in geïnteresseerde
bedrijven, dan zal het bezit van alle
bibliotheken in Zeeland in de gehele
provincie voor ieder toegankelijk zijn.
De Zeeuwse Bibliotheek profiteert op
haar beurt van landelijke en internatio
nale verbindingen en gemeenschappe
lijke voorzieningen. Dat doet zij als re
gionale steunbibliotheek, als weten
schappelijke instelling en als instituut,
waar onderzoek wordt verricht. Want al
is de Zeeuwse Bibliotheek dan een gro
te bibliotheek, ook zij heeft natuurlijk
haar beperkingen. Beperkingen, die
zich in hoofdzaak manifesteren in de
omvang van de collecties. Daarom is het
een goede zaak, dat de bibliotheek is
opgenomen in het landelijke en interna
tionale leen- en informatieverkeer en
dat zij beschikt over de apparatuur en
de deskundigheid, daarvan gebruik te
maken en daardoor leemten in eigen
collecties aan te vullen. Vanzelfspre
kend is dit niet een éénrichtingsverkeer
Bibliotheken en instellingen buiten de
provincie weten onze bibliotheek heel
goed te vinden.
Voor bibliotheken geldt naar mijn me
ning zeer zeker, dat hun kracht niet ligt
in isolement maar in samenwerking.
Isolement in de zin van afgesloten zijn
of van het zich afsluiten van anderen, is
onvruchtbaar. Wij hebben dit in deze
provincie ondervonden. Zeeland was
tot voor kort, zo'n dertig jaar geleden
nog, een geïsoleerd gewest, een rijk van
eilanden. Nu zien wij een ander beeld.
Dammen, bruggen, wegen, grote wa
terstaatkundige werken hebben de pro
vincie voor een groot deel ontsloten. Ik
zal niet beweren, dat alle gevolgen van
die ontsluiting zegenrijk genoemd kun
nen worden. Wel constateer ik, dat bij
voorbeeld deze bibliotheek nooit ge
bouwd zou zijn als die afzondering niet
was doorbroken.
Nogmaals: isolement is onvruchtbaar,
zowel in ons persoonlijk leven als in
maatschappelijk opzicht. Niemand
heeft dat beter verwoord dan de 17e-
eeuwse Engelse dichter en priester
John Donne, in een beeld, dat met name
ons Zeeuwen moet aanspreken: „Geen
mens is een eiland, geheel op zichzelf;
ieder mens is deel van het continent, is
een deel van het vasteland. Europa
