TRIBAL GOD
..OR HISTORY?
The hypothesis of a special creation of the English
gentleman is here examined, and a serious objection
to this fascinating doctrine is candidly mentioned
In the previous chapters I have endeavoured to
show how to an unprejudiced foreign observer the
over de reniers
168
Gustaaf Johannes Petrus Renier (Vlissingen 25 sep
tember 1892-Twickenham 4 september 1962).
Foto 1 959.
„De zaken van de geest moeten hun ei
gen plaats behouden; intelligentie is een
ondergeschikte (een sociale zonde); ka
rakter heeft de ereplaats. Theorie is hin
derlijk en te wantrouwen."
„De Noord-Nederlandse Natie"
Gedurende de 2e wereldoorlog schreef
Renier op uitnodiging van de Nederland
se regering „The Dutch Nation". Het ver
scheen in 1 944 en werd in 1 948 in het
Nederlands vertaald onder de titel: „De
Noord-Nederlandse Natie". Het is nog
steeds een uiterst leesbaar boek, geba
seerd op schrijvers' collectie van 17e-
eeuwse pamfletten en zijn onderzoekin
gen in de archieven in Den Haag. In dit
werk illustreert hij de achtergronden die
hij wil weergeven en zijn bedoelingen
daarachter o.a. via regentenportretten,
zo wijdt hij 17 pagina's aan Vader Cats.
Onmiddellijk na het verschijnen werd
hem door enige Nederlandse vrienden
verweten, dat hij aan een onbeduidend
mens de voorkeur had gegeven boven
bijvoorbeeld Johan de Witt of Van Beu-
ningen of zelfs zijn stadgenoot Michiel
Adriaansz. Zijn antwoord: „Deze man
nen waren evenwel uitzonderingen en
een natie, of zelfs een klasse of kaste,
kan niet in haar uitzonderlijke figuren
worden getypeerd. Ik heb Jacob Cats
gekozen, omdat hij gewoon was en mo
dern." En verder: „Diens productiviteit
was ontzettend. Cats, een man die naar
zichzelf keek, zichzelf trachtte te begrij
pen, maar steeds in verhouding tot de
wereld waarin hij zich bevond. Hij stelde
veel te veel belang in zichzelf om zijn be
weegredenen te verbloemen. Niet met
goedkeuring, maar met de neutraliteit
van een belangstellend toeschouwer,
ploos hij zijn ziel uit elkaar. We kennen
de gewone man Cats, niet alleen omdat
hij modern is, en dus ons gelijk, en voor
ons begrijpelijk en doorzichtig, we ken
nen hem ook, nog beter misschien, om
dat hij, door dezelfde schrijfmanie als
Pepys gedreven, ervoor gezorgd heeft
dat we over materiaal in overvloed kun
nen beschikken. In hem wordt dus de
Noord-Nederlandse regent op de leven
digste wijs aan ons voorgesteld."
Uit: „The English: are they human?"
Een tweede figuur, naast Cats, die tot Ie
ven gebracht wordt door de auteur is de
burgemeestersdochter Agatha Wel-
houck, een onvergetelijk hoofdstuk, da;
door iedereen gelezen zou moeten wor
den die denkt dat de strijd om vrouwe
nemancipatie in het verleden in ons land
beperkt is gebleven tot Belle van Zuylen
en Betje Wolff. Renier startte deze Delft
se „story" als college-onderwerp en dit
soort materiaal was typisch voor de ma
nier waarop hij zijn studenten trachtte in
te wijden tot begrip van het leven in de
1 7e-eeuwse burgerlijke steden; een be
grip dat zij nodig hadden wilden ze ver
volgens iets snappen van de ingewikkel
de politieke verhoudingen.
In een enkele zin weet hij iemand voo!
ogen te zetten: zo de raadspensionaris
Van dfe Spiegel. „Deze was, met zijn hel
der verstand, een typische Zeeuw; ook
met zijn besef dat we niet alleen ver-
When Britain first at Heaven's command,
Arose from out the azure main.
