het heen en weer: de zeeuwse migratie in de jaren '80
1 78
Percentage interregionaal gemigreerde huishoudens dat niet naar/uit de
regio zou zijn verhuisd indien onderstaande omstandigheden zich voor
doen. (bron: enquete P.P.D. 1982}
Omstandigheid
vestigers
vertrekkers
Minder kans op werk
41%
30»
10% lager inkomen
24%
21»
Woonlasten fi 150,tot fl 200,hoger
29»
12»
Alleen kleinere woningen
17»
9»
Geen nieuwe woningen, alleen bestaande
7»
7»
Niet in deze plaats woonruimte beschik
baar maar wel in de regio
16»
9»
Afbeelding 6.
tiging in de provincie. Vertreksaldi in de
jaren '50 en vestigingsoverschotten in
de jaren '70 resulteren hieruit en eindi
gen in een vertreksaldo als de vestiging
opdroogt in de jaren '80. Voor Zeeland
als geheel, maar vooral voor Midden-
Zeeland is het samengaan van deze
processen duidelijk aantoonbaar.
Hoewel moeilijk is aan te geven hoe de
toekomstige werkgelegenheidsontwik
keling van Nederland als geheel en die
van Zeeland zich onderling zullen ver
houden, mag verwacht worden dat de
ze verhouding in belangrijke mate rich
ting zal geven aan toekomstige migra
tiestromen.
Daaraan moet wel worden toegevoegd
dat op lange termijn de gevoeligheid
voor werkmotieven in het algemeen af
neemt wanneer de bevolking vergrijst
en arbeidsuittreding steeds vroeger
plaats vindt.
Verhuismobiliteit en migratie mogen
dan gevoelig zijn voor bevolkingsstruc
tuur en economische structuur, hoe
staat het met de stuurbaarheid? Het tot
dusver gangbare instrument om migra
tie te sturen is de woningbouw. Dat lukt
tot op zekere hoogte binnen beperkte
regio's: voor interregionale migratie
geldt het eigenlijk alleen bij ernstige
woningtekorten. Volgens een PPD-en-
quête uit 1982 kan van de vestigers
1 7 °/oen van de vertrekkers 8 %als persé
afhankelijk van de Zeeuwse woning
markt worden gekenmerkt. Specifieke
voorwaarden in de woningbouwsfeer
beïnvloeden de interregionale migratie
dan ook maar in beperkte mate. Aan
merkelijk geringere woningtekorten in
Rijnmond en West Brabant en een afne
mende woningbouw zullen deze in
vloed nog doen verminderen.
Wel blijkt dat het vestigingsproces ge
voeliger is voor allerhande omstandig
heden dan het vertrek. Hieruit blijkt an
dermaal: vertrek uitZeeland is hardnek
kig en werk is belangrijk. En dat roept
de vraag op wat de effecten zijn van een
vertrekoverschot zoals zich momenteel
voordoet in Zeeland.
5. Effecten op de arbeidsmarkt
Het werkmotief wordtvan alle migratie
redenen het meest genoemd. De situa
tie op de arbeidsmarkt, vooral de be
schikbaarheid van werk, beïnvloedt de
migratie dan ook sterk zoals bleek in de
Afbeelding 7.
vorige paragraaf. Stagnerende werkge
legenheid op de Zeeuwse arbeidsma kt
en dynamiek in de Randstad zoals in ,1e
jaren '50 is het eerste waaraan men in
Zeeland geneigd is te denken wanneer
vertrekoverschotten optreden. Net zo
als vestigingsoverschotten al snel n
verband worden gebracht met het ei d
van de jaren '60 en begin van de jaren
'70; de periode van grootschalige n-
dustrialisatie gevolgd door het aantre k-
ken van de dienstensector.
Het is echter gevaarlijk om de recent
optredende vertrekoverschotten en
eventueel die in de toekomst onmidd -
lijk met deze vooroordelen te lijf te ga. n
door ze te koppelen aan een zelf e
slechte werkgelegenheidssituatie. De
verhoudingen tussen vraag en aanbid
op de arbeidsmarkt en vooral ook :e
vooruitzichten daaromtrent zijn in e
huidige situatie namelijk geheel ver-
schillend van die in de jaren '50. C it
brengt met zich mee dat omgekeerde
effecten veel centraler komen te sta n
in de oordeelsvorming.
Omgekeerde effecten betreffen dan de
invloed die van migratiebeweging n
uitgaat op de arbeidsmarkt zelf in plaats
van de invloed van werkgelegenheids
situatie op migratie. Het feit dat de ht -
dige Zeeuwse werkloosheidscijfers de
laagste zijn van Nederland is zo vo >r
een deel te interpreteren als het gevoig
van het optreden van vertreksaldi.
Kwantitatief betekent een vertrekove -
schot een vermindering van het ar
beidsaanbod. Juist de sterke groei van
GROEI VAN DE TREND
MATIGE BEROEPSBE -
VOLKING
-Zeelond neg migratie
saldo
- Zeeland migratie
saldo 0
