het brandbocht in de nieuwe kerk te middelburg 183
Het Middelburgse „brandbocht"
Het „brandbocht" wordt in het woorden
boek vermeld voor Middelburg als: bank
voor het bestuur van de brandweer.
Voor zover mij bekend is Middelburg de
enige plaats waar van een „brandbocht"
sprake was, en kwam het bocht aldaar
alleen voor in de Nieuwe kerk. Op de
hierbij afgebeelde plattegrond van die
kerk uit 1 757 is het terug te vinden, na
melijk in de linkerbovenhoek, tegen de
westmuur, ten noorden van de westelij
ke ingang. Wanneer we deze tekening
met een loupe bestuderen, zien we dat er
aan de noordkant van dit bocht een wen
teltrap is getekend. En inderdaad, een
negentiende eeuwse foto bevestigt ons
dat het brandbocht tegen de westmuur
verhoogd was aangebracht, als een lo
ge. Het ruggeschot is verdeeld in vijf
compartimenten. Smalle aan de zijkan
ten en in het midden, en brede daartus
sen. De smalle in een, voor zover waar
neembaar, 1 8de eeuwse omlijsting, het
in drieën verdeelde opschrift: „brand"
„spuit" „meesters". De loge zelf heeft
een vroeg 1 7de eeuws karakter. Het ziet
vert. Vandaar luifels tegen de tocht en
om stof en vuil op te vangen dat van de
muur valt of door de ramen naar binnen
stuift. Een ander nadeel is dat je er - al
thans voor ons moderne besef - niet of
maar zelden gemakkelijk in zit.
Er is echter ook een ander type kerkin
richting, waarbij de indeling met betim
merde banken zich uitstrekt over de hele
ruimte. Het mooiste voorbeeld in Zee
land mij bekend, helaas niet meer be
staand, is dat van de in 1 940 verbrande
Waalse kerk aan de St. Pietersstraat te
Middelburg. De plattegrond en het inte
rieur, beide hier afgebeeld, geven een
duidelijk idee van de wijze waarop de
kerk met „bochten" was volgezet.
In het buitenland is dit een bekend type
van kerkinrichting. In Engeland wordt
gesproken van box-pew. In Schotland
komt een woord „bought" voor in de
zelfde betekenis als de (of het) Zeeuwse
bocht3). Voor sommige streken in Duits
land wordt gemeld dat de protestantse
kerkruimte al omstreeks 1600 volledig
met dit soort van besloten banken was
ingericht, waarbij iedere maatschappe
lijke groep zijn eigen plek had in het
patroon4).
ochten in de N.H. Kerk te Grijpskerke.
rouwenbanken in de N.H. kerk te Grijpskerke, aangebracht ter vervanging van stoelen en geplaatst op een
uten plankier vanwege de koude van de zerkenvloer.
