de strijd om zeeland in de lage landen aan de noordzee van de 1 1e tot de 14e eeuw
32
schepen met stevige ijzeren kettingen
verbonden. Degaleien, dieadmiraal Gri-
maldi in de achterhoede had gehouden,
kwamen nu in aktie. Admiraal Grimaldi
voerde hen persoonlijk aan in een galei
bewapend met 40 boogschutters. Zij
braken de laatste resten van de Vlaamse
tegenstand. Een groot deel van de
Vlaamse vloot trachtte te vluchten met
behulp van de kleinere schepen. Een an
der deel zette de vaartuigen aan land en
zocht aan wal een heenkomen.
De trotse Gwijde van Namen wilde van
geen vluchten weten en sloeg alle wel
gemeende adviezen in de wind en wilde
ondanks de grote overmacht van zijn te
genstanders niet terugtrekken. Admi
raal Grimaldi bond persoonlijk de strijd
met hem aan en het iszeer waarschijnlijk
aan admiraal Grimaldi zelf dat Gwijde
zich moest overgeven. De fiere Vlaamse
veld- en vlootheer moest in de Genuees
Grimaldi, Seigneur van Monaco, zijn
meerdere erkennen. Gwijde werd door
Grimaldi naar Parijs overgebracht en la
ter uitgewisseld tegen Gwijde van Aves
nes, de Utrechtse bisschop.
Het beleg door de Vlamingen werd op
gebroken en Willem kon zegevierend
zijn intocht in Zierikzee houden. De Hol
landse kroniekschrijver wilde de beste
van de strijders niet noemen. Zonder
twijfel is het echter admiraal Grimaldi
aan wie die eer toekomt. De onervaren
Willem vervulde in de beslissende zee
slag slechts een bescheiden rol. De grote
ervaring van de Genuese admiraal ge
paard aan een groot tactisch inzicht en
bekwaamheid, hebben de doorslag ge
geven.
Het restant van de Vlaamse troepen, nu
zonder bekwame aanvoerders, vluchtte
naar het duingebied in Schouwen. Een
deel kon per schip worden geëvacueerd.
De rest gaf zich zonder slag of stoot over
en werd gevangen genomen en naarZie-
rikzee gevoerd:
Ghelike dat men drivet vee
(zoals men vee drijft)
Daar werden ze in kloosters en kerken
opgesloten. Het totaal aantal gevange
nen bedroeg 5000.
In Zierikzee bereikte Willem het bericht
van het overlijden van zijn vader, graaf
Jan II, in Henegouwen. De 18-jarige
Willem werd zijn opvolger in Holland,
Zeeland en Henegouwen als graaf Wil
lem III.
Door de klinkende overwinning werd het
gebied van Zeeland bewesten Schelde
onder de invloed van de Hollandse graaf
gebracht. In 1 323 werd het bij verdrag
definitief aan Willem III afgestaan.
Zierikzee werd beloond voor de heldhaf
tige steun en de dapper doorstane bele
geringen. Graaf Willem III schonk de
stad belangrijke handelsmonopolies.
Mede daardoor ging Zierikzee de be
langrijkste periode in haar geschiedenis
tegemoet. De stad bereikte in de verdere
14e eeuw een onbetwist hoogtepunt.
De Franse koning beloonde de verdien
sten van Grimaldi met een jaarlijkse toe
lage van 1 000 livre, en met een benoe
ming tot „grand amiral de France". Toen
graaf Willem III in 1 305 in het huwelijk
trad met Jeanne de Valois, nicht van de
franse koning, was Rainier één van de
genen die borg stond voorde bruidschat
en het huwelijkskontrakt voorzag van
zijn zegel.
Epiloog
De Guldensporenslag van 1302 en de
slag bij Zierikzee van 1 304 hebben ver
strekkende gevolgen gehad voor de la
tere ontwikkeling vandelagelandenaan
de Noordzee. De Belgische historicus
Verbruggen rekent de zeeslag tot een
belangrijke gebeurtenis in de wereldge
schiedenis. Rainier Grimaldis naam
haalde met deze overwinning alle be
langrijke geschiedwerken waarin de
middeleeuwen beschreven staan. Aan
de ene zijde werd Vlaanderen zich be
wust van zijn eigen kracht. Het volk kon
het opnemen tegen belangrijke potenta
ten. Aan de andere kant was de slag bij
Zierikzee van 1304 de inleiding tot de
volledige bijvoeging van Zeeland aan
Holland. De band met Vlaanderen werd
definitief losgelaten. Pas later zullen de
ze gewesten weer samengaan in een ge
meenschappelijk verband. Hierover zegt
Huizinga in zijn studie over de voorge
schiedenis van ons nationaal besef: „De
klokken van Gent, die in januari 1386
Philips den Stoute van Bourgondiè en
zijn gemalin Margareta van Vlaanderen
verwellekoomden, hebben meer be-
galmd dan een bezegelden vrede en een
nieuwen heer. Zij hebben het geboor
teuur van een natie ingeluid, van een
tweelingnatie liever: België en Neder
land. Na zes jaren van verbitterende
strijd was de Bourgondische hertog in
het zeker bezit van het rijke Vlaamse erf
deel. Van nu af was de weg afgebakend,
die hem en zijn huis van Frankrijk verwij
derde en naar het Noorden leidde".
Bronnen en literatuur
Archives du Palais de Monaco. Huwelijkskontrakt
van Willem III met Jeanne de Valois, 16 mei
1 305. A. 246, p. 5-7.
Algemene Geschiedenis der Nederlanders, Deel II,
Utrecht, 1 950.
Dekker, C., 1971. Zuid-Beveland. De historische
geografie van de instellingen van een Zeeuws
eiland in de middeleeuwen. Assen.
Empel, E. M. van H. Pieters, 1959.Zeelanddoorde
eeuwen heen, deel II, Middelburg.
Geyl, P., 1948. Geschiedenis van de Nederlandse
Stam, deel I, Amsterdam-Antwerpen.
Gosses, J. H. I. H. Gosses, 1 974. Handboek tot de
staatkundige geschiedenis der Nederlanden,
deel I, 's-Gravenhage.
Huizinga, J1 91 2. Uit de voorgeschiedenis van ons
nationaal besef. De Gids, 76 (3).
Huizinga, J., 1935. Burg en kerspel in Walcheren,
Meded. Kon. Ned. Akad. v. Wetensch., afd. Lett.,
80, serie B (2).
Huizinga, J., 1 937 Scaldemariland. Meded. Kon.
Ned. Akad. v. Wetensch., afd. Lett., 84, serie B
(2).
Roncière, Ch. de la, 1 899. Histoire de la marinefran-
caise, tome I, Les orgines, Paris, 369-375.
Saige.G., 1 897. Monaco ses origines et son histoire,
Monaco.
Saige, G., 1905. Documents historiques antérieurs
au quinzième siècle relatif a la seigneurie de
Monaco et a la maison de Grimaldi, tome I, Mo
naco, p. 1 02 et 1 03.
Smet, J. J. de, 1 843. Mémoire sur la guerre deZélan-
de (1303-1305), in: Nouveaux mémoires de
l'Académie Royale de Bruxelles, Tome XVIII.
Stoke, M., 1885. Rijmkroniek, Werken van het Hi
storisch Genootschap, Nw. Serie, 40, Utrecht.
Westendorp Boerma, J. J., 1 937. Het beleg van Zie
rikzee in 1 304. Historia, Maandschrift voor ge
schiedenis en kunstgeschiedenis, 3, (4), 105-
109.
Westendorp Boerma, J. J. C. A. van Swigchem,
1 972. Zierikzee vroeger en nu, Bussum.
Dankwoord
Onze dank gaat uit naar de heren F. Bianchiri (Archi
ves du Palais Princier, Monaco) en dr. E. K. Duursma
(directeur Delta Instituut, Yerseke, Nederland).
