DAAR IS GEEN LAND ALS DIT MIJN LAND
40 jaar geleden droogmaking Walcheren
64
Het bekende gedicht van Jan Campert
„Lof van Walcheren" sluit met de vol
gende regels: „Daar is geen land als dit
mijn land besloten tusschen zee en
strand. - O palm van God's hand
Het tweede couplet van deze Lof heeft
het over de meimaand:
„Wie ooren om te horen heeft
hij luistere naar dit lied,
dat in de meidoornhagen leeft
en hij vergeet het niet."
Jan Campert bezingt het Walcheren van
voor 1 940. Het werd weggevaagd in ok
tober 1 944. Geen meidoornhagen meer,
geen smalle bochtige wegen, geen pa
den door weilanden. Op 4 oktober 1 944
noteerde ik in mijn dagboek: „Het bom
bardement van gisteren met 4-motorige
bommenwerpers had en heeft voor ons
eiland een catastrofale uitwerking. De
zeedijk bij Westkapelle was het doel; er
werd gebruik gemaakt van bommen van
6000 kg. In de zeedijk werd een groot
gat gegooid en aangezien het spring
vloed was, stroomde het water met
kracht naar binnen. Honderden men-
schen zijn gedood en daar verschillende
lijken naar zee teruggespoeld zijn, kan
men niet het juiste aantal opgevenIn
de molen bij de dijk moeten circa 50
menschen geschuild hebben, die men
niet heeft kunnen bereiken en dus jam
merlijk omgekomen zijn."
De geschiedenis is overbekend. Meer
bombardementen volgden. Door vier
dijkgaten: Westkapelle, Vlissingen (Nol
le), Veere en Rammekens stroomde het
zeewater binnen.
Op 17 oktober noteerde ik: „Het water
stijgt ontzagwekkend. Begin Noordweg
onder water, stroomt met kracht het Gat
van Ponse binnen. Ook stroomt het van
de Nadorstweg de Noordsingel over (bij
Lavooy) de vest in. Zoo ook van de Veer-
scheweg de vest in. Steeds rijdt de
brandweer de straten door om de men
schen op te roepen met spa en andere
hulpmiddelen naar de Stadschuur te
gaan om verschillende lage punten van
Middelburg te versterken. Volgens En-
gelsche zender staat Walcheren nu voor
2/3 onder water. Vanmiddag hebben 4-
motorige bommenwerpers opnieuw de
zeedijk van Westkapelle gebombar
deerd."
In november 1 944 was Walcheren vol
gestroomd, uitgezonderd Nieuw en Sint
Joosland en een gedeelte ten noorden
van Arnemuiden. Heel het jaar 1945
staat in het teken van de droogmaking.
Het gat in de Nolledijk is het eerste dat
gedicht wordt. Den Doolaard zegt in zijn
radioreportage van deze sluiting: „De
Maandag (1 oktober) wordt kritiek. De
klei komt niet verder, want de felle
stroom sleurt de zware kluiten weg. De
uitvoerder laat de kostbare kraan zoover
mogelijk voor de schuinliggende cais
sons varen ondanks het risico, dat de
bolders op de caissons de kraanbodem
open zullen scheuren. En nu maar net
ten, steeds meer netten in het gat. Geef
ze van achteren! Om half acht 's avonds
moeten er nog 15 meter worden over
wonnen. Om 11 uur nog 10 meter, om
1 2 uur nog 8 meter. De vloed raast naar
binnen. Netten, meer netten. En nu klei
er overheen bij het kenteren van het tij,
vlugger nog vlugger... Wij zijn er. Het
water staat verbaasd stil, een altijd pre-
ciese opzichter kijkt met roode ogen op
zijn horloge: het is 2 uur 50 minuten.
Dinsdagmorgen 2 October en Walche
ren is gered."
Het dijkgat bij Westkapelle werd op
1 2 oktober en dat bij Veere op 23 okto
ber 1945 gesloten, het gat bij Ramme
kens volgde definitief op 22 februari
1 946. In 1 947 komt het werk van A. den
Doolaard „Het verjaagde water" uit, zon
der meer een epos over de strijd tegen
het water in 1 945 en de winter van
1945-1946. Onder de titel staat een
uitspraak van Andries Vierling, de be
kende 1 6e-eeuwse waterbouwkundige:
„Want uwen vijand Oceanus nacht noch
dag en rust noch en slaapt, maar compt
als een brijsende leeuw souckende om al
te vernielen datter omtrent is.". Het werk
is opgedragen aan zijn vrienden van de
Dienst Droogmaking Walcheren en van
de Maatschappij tot Uitvoering van Zui
derzeewerken. Aan het slot van het
boek, dat zich nog met vaart laat lezen,
worden een aantal figuren uit de roman
genoemd die een groot aandeel hadden
in het droogmaken van Walcheren.
„Want eeuwig is het water rond Holland
en Zeeland en Friesland heen; eeuwig
zullen van Hummel en Klaas Otterkop,
Rossiger en Schoonebloem, Wapper-
vaan, van Mikkum en Bonkelaar ertegen
vechten, telkens dezelfde ziel in een an
dere gestalte." Voor Hummel staat ir. P.
Ph. Jansen, leider van de Dienst Droog-
Ij-'.rl I duinen en droog gebleven gebied
m gewezen overstroomd gebied
making Walcheren en later hoogleraar
te Delft, voor Otterkop de zinkbaas bij de
firma Gebr. Van Oord Gerrit Visser, voor
Rossiger de opzichter rijkswaterstaat D.
J. Blom, voor Schoonebloem ir. P. A. van
de Velde van rijkswaterstaat, voor Wap-
pervaan ir. J. H. Verheij naaste mede
werker van Jansen, voor Bonkelaar - de
meest kleurrijke - Kobus Kalis de uit
voerder, later directeur, van de N.V. Bos
en Kalis.
Het Zeeuws Documentatiecentrum be
schikt over talrijke foto's die de inundatie
en droogmaking van Walcheren in beeld
brengen. Een kleine selectie volgt hier.
Een ruime keuze uit het materiaal wordt
gepresenteerd op de tentoonstelling over
de droogmaking van Walcheren veertig
jaar geleden die op 30 mei a.s. wordt ge
opend en opgesteld staat in de Klooster
gang van de Abdij te Middelburg voor een
periode van veertien dagen. Daarna gaat
de tentoonstelling naar de Grote Kerk te
Veere.
Gaarne doen wij een beroep op hen die
nog spectaculair materiaal hebben over
de periode 1944-1946. Zij kunnen zich
wenden tot het Zeeuws Documentatie
centrum (Zeeuwse BibliotheekKou-
steensedijk te Middelburg.
M.P.d.B.
gebomhl !-!0-'44
gat975*20m
gesloten 23-10-451
WESTKAPELLE
gebomb.3-10-44
at 600*17. 60m
gesloten12.10j45
Mellsjserke
NOLLE
gebomb.7-K
§at3 50xr
RAMMEKENS
gebomb.7-10-44
got 750 X 24.50m
geblokk-2 4-1-46
