eduwaert adriaensz booms, 1599-1625
93
eerste predikant".
De periode Booms was ten einde.
Nauwelijks was het gebed, waarmee
voorganger Booms begraven werd, ver
klonken, of de kritiek op zijn beleid
barstte los. Ook de kerkeraad zelf nam
het hoog op. Men haastte zich een brief
te schrijven aan de classis van Walche
ren. Wij hebben die brief aan het begin
weergegeven.
Er zijn moeilijkheden geweest in de na
dagen van het ministerschap van
Booms. „Swaericheyt", „Schandalen"
en „Ergernissen" en - zoals mensen zijn
- men vergeet ogenblikkelijk al het goe
de, dat de voorganger onder uiterst
moeilijke omstandigheden heeft ver
richt. Hij is het, die de gereformeerde
leer aan het onwillige en ongediscipli
neerde, van alle kanten toegestroomde
volkje moest overbrengen. De sfeer van
zo'n pioniers-gemeenschap hebben wij
elders beschreven.
Wat huichelachtig vraagt de kerkeraad
om advies. Men verzoekt om een voorlo
pige bediening van het ambt tot men een
goede dienaar gevonden heeft en men
vraagt om spoed te betrachten een ei
gen dienaar aan te stellen omdat het ei
land groot is, flink bevolkt en er iedere
zondag wel sacramenten moeten wor
den toegediend. De classis wacht niet
lang. Zij zendt ogenblikkelijk waarne
mers en wat meer is: reeds op 1 3 april
1625 wordt de tweede voorganger
Adriaenus Jansonius in zijn dienst be
vestigd.
Deze treft - zo zegt hij - een organisato-
risch-verzwakte kerk aan. Hij had ge
makkelijk praten: het bruggehoofd was
geslagen. Jansonius, de gedisciplineer
de Zeeuwse contra-remonstrant neemt
het roer met ijzeren hand over en zal
(dus) binnen een zevental jaren door de
eiland-bevolking worden gedesa
voueerd.
De eerste voorganger-pionier was in ie
der geval - wat voor Noord Beveland
een zegen was - een gelovig klein mens
onder kleine mensen.
BRONNEN ARTIKELEN BOOMS
ARA. Nass. Dom. Coll. Hingman, lnv.no. 9582, losse
stukken; lnv.no. 9605; lnv.no. 9606; lnv.no. 9607;
lnv.no. 961 9.
RAZ., Classis Not. Walch. Inv.no. 1.
RAZ., Classis Not. Walch. Inv.no. 2.
RAZ., Classis Walch. no. 22, brief no. 210.
RAZ., Classis Walch. no. 23.
RAZ., Copie handschr. Regt. f. 7.
RAZ., Rek. Extraord. Bewestersch. 1566. f. 45.
RAZ., Lasonder., Inv.no. 301 4, Ger. rol. Cats lnv.no.
3231, f.492, 493, 494.
RAZ., Kerk Clp. Acta, Lidm. Reg.
NNBW. p. 407.
LITERATUUR
Bouwman, H., Willem Teellinck en de practijk der
Godzaligheid, Kok, Kampen, 1928.
Boxhorn, M. Z., Chroniick van Zeelandt, M'burg,
1 644.
Brandt, G. Historie der Reformatie en andre kerkely-
ke geschiedenissen in en omtrent de Nederlan
den. Met eenige Aentekeningen en Aenmerkin-
gen (4 dln), Amsterdam, 1 671 -1 704.
Briels, J., De Zuidnederlandse Immigratie, 1572-
1630, Fibula-Dishoeck, 1978.
Dijk, van, H., en Roorda, D. J., Het patriciaat inZierik-
zee tijdens de republiek. Erasmus Univ. Rotter
dam, Rijksuniv. Leiden; Sept. 1979.
Meertens, P. J., Zeeuwse Familienamen, Zierikzee,
1981.
De Nationale Synode te Middelburg in 1581, Kon.
Zws. Gen. der Wtsch., Middelburg, 1 981
Pekelharing, K. R., Bijdragen voor de geschiedenis
der hervorming in Zeeland, 1 524-1 572, Altorf-
fer. Middelburg, 1866.
Reitsma, J., en van Veen, S. D., Acta der provinciale
en particuliere synoden, gehouden in de noorde
lijke Nederlanden gedurende de jaren 1572-
1 620, Dl. V. Zeeland, 1 579-1 620. J. B. Wolters,
Groningen, 1896.
Scheerder, J., De Beeldenstorm, Fibula-van Dis-
hoeck, Haarlem, 1978.
Schelven, van, A. A., Kerkeraads-protocollen der ne-
derduitse vluchtelingen-kerk te Londen 1560-
1 563, Joh. Muller, Amsterdam, 1 921
Spijker, van 't, W., De Acta van de synode van Mid
delburg (1581) in: De Nationale Synode te Mid
delburg 1581, Middelburg, 1981.
Udemans, G. C., Noodighe verbeteringhe dat is
schriftmatige aenmerckingen op seker boecxken
van Francoys de Knuyt, bisschop der Mennisten
tot ZiericxzeeDoor Godefridum Udemans
C. F. bedienaer des heylighen Evangelij tot Zie-
riczee. Hier zijn noch bygevoecht de corte notu
len vant geroerde gespreek tot Ziericzee, ende
Colijns-plate.2de druk, Dordrecht, 1646.
(Prov. Bibl. Zld. Inv.nr. 1028 F 27 e.v.).
Vooistra, S., Het woord is vlees geworden. De mel-
chioritisch-mennonistische incarnatieleer. Kok,
Kampen, 1 982.
Te Water, Jona, Willem, Kort verhaal der reformatie
van Zeeland, Pieter Gillissen, Middelburg, 1766.
Weiten, J. B. V., Pioniers aan de Oosterschelde. Uitg.
De Bataafsche Leeuw, Amsterdam, 1 986.
