veere, centrum van een denkbeeldige wereld 103 KNOEIEN EN BLIJ ZIJN „Spinoza's lijfspreuk was: bene agere et laetari. Nor male vertaling: wel doen en blij zijn Het klinkt me even iets te charitatief. Ik zou het liever wat vrijer ver talen met: Zuiver doen en blij zijn. „Zuiver leven" mag ook. Overigens: vertalen gaat nooit helemaal evenwijdig. Ik was destijds verwoed Spinozist. Hij is trouwens altijd mijn basis gebleven. Intussen zat ik er wèl mee, dat die spreuk voor mij enige maten te groot was. Vermoedelijk zou ik toch wel zomaar een beetje blijven „rommelen". Ergo maakte ik de varia tie: „knoeien en blij zijn" en verving bene doorzijn te genstelling male. Het beeld ervan: het schipje, dat met volle zeilen feestelijk tegen de klippen op vaart, kwam toen vanzelf." (uit een brief d.d. 24.2.85) Beeldfiguren. Het ene heet bij mij een gedicht, het andere... een prent". Het heeft mij altijd verbaasd, dat Van Schagen als beeldend kunstenaarzo be trekkelijk weinig aandacht heeft gekre gen; en, zou je haast zeggen, zo weinig serieus is genomen. Evenals Jan Heyse waarvoor hij een grote bewondering had. Een van de weinigen die het dubbelta lent van Van Schagen praktisch van het begin af onderkende en hem ook in z'n verdere ontwikkeling regelmatig volg de, was de kunstcriticus Hans Redeker. Hij sprak over Van Schagen (in 1 960) als „een uiterst fijn specimen van het zo zeldzame genre der „dubbeltalenten" die even goed schrijven als beeldende kunst bedrijven... Een zo zeldzame fi guur, die dus allerminst een schilderen de schrijver of een literaire schilder is, heeft recht op onze speciale belangstel ling, vooral wanneer hij zoals bij Van Schagen in hoge mate het geval is, als derde faculteit beschikt over een uitge sproken sterk ontwikkelde beschouwe lijkheid Zelf gaf Van Schagen zich regelmatig re kenschap van wat hij in alle bescheiden heid (en ook speelsheid natuurlijk) z'n schrijverij en z'n prenterij noemde. In een brief aan Sari Góth (in 1965) zegt hij: „Letterkundig ben ik verder dan „beelderig"; met het schrijven ben ik wel tot een soort zuiverheid geraakt, die ik mag begrijpen misschien als een vervul ling van mijn „Schicksal", dat wat in knop in je zit van den beginne af en waarvan de ontvouwing dus eigenlijk je levensopdracht is... Op beeldend ter rein ben ik alleen maar onderweg. Waar heen weet ik niet en het wordt een beetje kort dag, om daar nog achterte komen". Van Schagen wastoen bijna 75. Met een verwijzing naar Giacometti zegt hij dan in diezelfde brief: „Je kunt alleen wat be reiken als je jezelf beperkt tot een klein terrein Enfin, we weten nu, dat de grote stroom van z'n unicadrukken en vloeisels toen nog moest losbarsten en dat, in de onge- veertien jaar daarna, ook deed gelukkig! Van het begin af aan heeft het Comité Van Schagen voor ogen gestaan, het zo genaamde dubbeltalent van J. C. van Schagen mede voor het voetlicht te brengen. Vandaar de grote expositie vorig jaar in Rotterdam bij de presentatie van het eerste deel van „Archief Van Schagen", en de bescheiden expositie hier in „De Schotse Huizen" bij de pre sentatievan het tweede deel dat, zoals ik al eerder aangaf, ook van groot belang is voor onze kijk op Van Schagen als beel dend kunstenaar. Er is nu geen tijd om dit thema verder uit te werken. Maar volgend jaar, bij de pre sentatie van het derde en laatste deel, zal dat hopenlijk wel gebeuren. In de eerste plaats door een grotere expositie in Middelburg, die met de Zeeuwse Bi bliotheek, het Zeeuws Museum en het Nederlands Letterkundig Museum in Den Haag, wordt voorbereid. In de twee de plaats zal in Domburg op zaterdag 2 mei 1 987 een symposium worden ge houden in het Badpaviljoen, waar de fi- guurVan Schagen met namezal worden belicht vanuit z'n Zeeuwse achtergrond, als literator, en als beeldend kunstenaar. Dit evenement wordt in nauwe samen werking met de gemeente Domburg voorbereid. Bovendien zal in deel III, naast corre spondentie en een bibliografie, een ka tern beeldend werk van hem worden op genomen. De afgelopen weken hebben we nog een soort bliksemactie gevoerd onder een aantal Van Schagenliefheb- bers om te bereiken, dat een deel van de reproducties in deel III in kleur kan wor den opgenomen, door ze voor f 500,- per stuk te laten adopteren. U kunt daar nog aan mee doen, graag zelfs, maar het is bijzonder verheugend, en we zijn ook heel erg dankbaar, dat op dit moment 14 van de beoogde kleurreproducties nu zijn geadopteerd. Ook met dit onderdeel van ons project hopen we Van Schagen als beeldend kunstenaar recht te doen. J. C. van Schagen, Chris voor z'n vrien den, is niet meer. Sjoe was moe, al heel lang. „Zo moe als de appel die niet meer weet hoe hij ver der zal hangen Hij doet zelf niet meer mee. Maar we nemen geen afscheid, want in zijn eigen woorden: "hij zal suizen in de bladeren hij zal spreken in de zee, hij zal ademen in de nacht, hij zal roepen in de wind, hij zal wezen over tijd en wereld". Zeeuws Tijdschrift 1 954.

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Tijdschrift | 1986 | | pagina 25