/-V
de overgang van axel, een herwaardering van de gebeurtenissen tussen 1565 en 1590
164
Intocht van Alva te Brussel, 1 567,
dienstige oorzaak van de Opstand.
Alva maakte ook haast met de installatie
van diverse nieuwe bisschoppen. Bo
vendien werden verschillende steden en
grote heren tot de orde geroepen, daar
waar zij niet hadden meegewerkt aan de
tenuitvoerlegging van maatregelen van
het centraal bestuur. In dit kader wijzen
we ook op het doordrukken van de nieu
we belastingen. We hebben hier dus te
maken met een - zoals we dat zouden
kunnen noemen - religieus-bestuurlijke,
politiek-bestuurlijke en/of financieel-
bestuurlijke oorzaak. Kortom: het verzet
tegen het vorstelijk centralisme in de
breedste zin.
Om een voorbeeld te stellen als uiting
van de herstelde macht van het centraal
gouvernement, werden de graven van
Egmont en Horne publiekelijk terecht
gesteld.
Uiteraard liggen ook sociaal-economi
sche oorzaken en persoonlijke teleur
stellingen en ambitiesten grondslag aan
de Opstand, maar die laten we hier ver
der buiten beschouwing. Zij nog opge
merkt dat de motieven, die de opstande
lingen van 1566/67 hebben bewogen
tot hun strijd tegen de Spaanse over
heersing niet over één kam te scheren
zijn met die van 1 572, en evenmin met
de motieven die na de Pacificatie van
Gent tot hernieuwde opstand hebben
geleid. Verder konden de oorzaken van
gewest tot gewest, van stad tot stad en
zelfs van bevolkingsgroep tot bevol
kingsgroep verschillen. De grote ver
scheidenheid op het punt van de oorza
ken van de Opstand tegen Philips II heeft
ertoe geleid, dat het onderzoek zich niet
meer zozeer concentreert op het zoeken
naar algemene verklaringen, maar dat
het accent ondermeer is komen te liggen
op het regionaal onderzoek en het on
derzoek per sociale groep.
Laat ons nu bezien welke rol ons gebied
en met name welke rol Axel in die Op
stand heeft gespeeld.
3.2. De invallen der Watergeuzen,
1572-1576A)
De innamevan Den Briel op 1 april 1 572
kwam voor de Spanjaarden als een don
derslag bij heldere hemel. Daarbij bleef
het evenwel niet, want enkele dagen ia-
ter vielen ook Vlissingen en Veere. Wat
hadden deze Watergeuzen nu voor in dit
gebied en in de Zeeuwse wateren met
hun veroveringen? Hadden ze werkelijk
een vooropgezet plan tot systematische
verovering van Vlaanderen voor Oranje,
gezien in het licht van de Calvinistische
invloed hier voor 1 566/67, of niet. Hoe
reageerde het Vlaamse gewest hierop?
Vanaf mei beginnen de Watergeuzen
met hun invallen op het Vlaamse kustge
bied, met name ook in de Vier Ambach
ten. Midden 1572 heerst er alhier dan
ook een algemene paniek. Eind dat jaar
wordt de situatie zelfs kritiek, wanneer
de Geuzen steunpunten krijgen te Den-
dermonde en nabij Eeklo. Maar de Geu
zen beperken zich tot wat vlugge suc-
cesjes en tot brandschatting. Zo werd de
baljuw van Axel, die met veel geld in zijn
beurs langs Dendermonde reisde enkele
duiten lichter gemaakt; hij was met de
schrik vrijgekomen en deed zijn relaas in
Axel. De Geuzen gingen dus niet over tot
Graaf van Horne (1 524-1 568).
7'
m
1 H
Graaf van Egmont (1 522-1 568).
