een nieuwe toekomst voor het oude klooster
215
Restauratiefasen: het trappenhuis.
de kanaalzone creëerde hiermee een
vorm van overleg, samenwerking en be
langenbehartiging. Sasse industriëlen
hebben van meet af aan hun stempel ge
drukt op het werk van de kring. Tot eind
1 983 werd het voorzitterschap bekleed
door directeuren van fabrieken in Sas
van Gent. Verwonderlijk is dat niet, want
Sas van Gent is het oudste industriële
centrum van formaat niet alleen in
Zeeuwsch-Vlaanderen maar in heel Zee
land. In 1830 vestigde zich het eerste in
dustriële bedrijf langs het Nederlandse
deel van het nieuwe kanaal Gent-Ter-
neuzen: de meelfabriek Walsenmolen
Sas van Gent, later gevolgd door twee
suikerfabrieken, een glasfabriek, een
chemische industrie en een stijfselfa-
briek.
De industrie ontwikkelde zich in Sas van
Gent zo voorspoedig dat zelfs een plaat
selijke Kamer van Koophandel nodig
werd geacht. Midden in de Eerste We
reldoorlog, toen het aangrenzende Bel
gië door Duitse troepen werd bezet,
kwam de Sasse Kamer van Koophandel
en Fabrieken tot stand (1917). Burge
meester L. W. G. Hoefnagels oreerde:
„Als wij nagaan, hoe in betrekkelijk kor
ten tijd de industrie zich hier heeft ont
wikkeld, zich naar voren heeft gewerkt,
ja, in deze abnormale tijden zich heeft
kunnen handhaven als groot-industrie.
dan mag gezegd worden: Sas van Gent
is rijp voor oprichting eener Kamer van
Koophandel en Fabrieken."
Intussen heeft Sas geen eigen Kamer
meer en is het zwaartepunt van de in
dustrialisering naar het noorden van de
kanaalzone verschoven. Op de ledenlijst
van de kring van werkgevers staan nu 21
bedrijven, waarvan zes in Sas van Gent
gevestigd zijn, twee in Sluiskil en dertien
in Terneuzen. In 1983 werd kringvoor
zitter drs. H. J. P. Verschaffel, directeur
van de oudste industrie in de kanaal
zone, opgevolgd door de heer R. Ruules,
een van de directeuren van de grootste
industrie in de kanaalzone (Dow Chemi
cal Nederland BV in Terneuzen).
Maar het bureau van de kring heeft Sas
van Gent zich niet laten ontglippen.
Sinds 1 juni 1 971 kent de kring een full
time-secretaris, die tevens werkt voor de
Zeeuwse kringen van de Brabants-
Zeeuwse Werkgevers Vereniging en in
dienst is van het Nederlands Christelijk
Werkgeversverbond. Het kringsecreta
riaat wordt gecombineerd met dat van
de BWZ sectie Zeeland en van het NCW
regio Zeeland. Tevens is er gevestigd het
secretariaat van de Maritieme Vereni
ging Terneuzen en van de adviescom
missie uit het bedrijfsleven van het Ha-
venschapTerneuzen. Zo fungeert dit bu
reau in Sas van Gent als een veelzijdig
informatiecentrum.
Het secretariaat had dringend nieuwe en
passende huisvesting nodig. Secretaris
drs. A. A. D. Saman, in dienst sinds maart
1 981hoorde op zijn zoektocht naar een
nieuw onderkomen van het oude kloos
ter in Sas van Gent... Hij is nu tevens
secretaris van de stichting die het geres
taureerde pand gaat beheren.
In de annalen van de woningbouwver
eniging komen we weer burgemeester
Hoefnagels tegen. En er is ook een Ver
schaffel onder de notabelen die in sep
tember 1916 aan de wieg staan van de
bouwvereniging. Het gaat immers goed
met de industrie, maar minder goed met
de huisvesting van de werklieden. Erzijn
te weinig en te weinig goede woningen.
„Woningnood", zo concludeert burge
meester Hoefnagels, voorzitter van de
nieuwe vereniging. Al meteen worden
plannen gemaakt voor de bouw van „25
degelijke werkmanswoningen aan de
westkant van Sas van Gent". De huur zal
een rijksdaalder perweek bedragen; dat
moet een arbeider kunnen opbrengen.
De heren verwachten trouwens een
loonstijging, zeker als de oorlog is afge
lopen. En dan is er nog de sociaal voelen
de burgemeester Hoefnagels: „Sas heeft
toch zoo'n schoone toekomst op het ge
bied van de industrie, en de industrie
gaat immers hand aan hand met den
werkman. Wanneer men den arbeider
zou willen weren, dan weert men de wel
vaart van de industrie. Ik doe alles wat ik
kan om het den arbeider zoo gunstig
mogelijk te maken. Ik beschouw de ar
beiders als mijne kinderen." (ledenver
gadering februari 1918).
Toch zat de samenleving zo verzuild in
elkaar dat er een tweede en zelfs derde
woningbouwvereniging moest komen.
Naast de Bouwvereniging Sas van Gent
van 1916 werd in maart 1920 de Wo
ningbouwvereniging „Vooruit" opge
richt, een maand later gevolgd door een
rooms-katholieke tegenhanger. Zo had
den in Sas liberalen, socialisten en
rooms-katholieken hun eigen woning
bouwvereniging. Alleen „Sas van Gent"
en „Vooruit" slaagden erin daadwerke
lijk huizen neerte zetten. Het r.k. „Volks
belang" heeft nooit één steen doen ver
leggen. „Sas van Gent" en „Vooruit"
bouwden tot 1 940 een complex van te
zamen 57 woningen.
Aan het naast elkaar bestaan van de
