ZEEUWSE
KRANTEKNIPSELS
„moedeloos en wanhopend"
den bewerkstelligd, men tot ergerlij
ke ongeregeldheden zouden zijn
overgegaan."
Het is opvallend hoe vaak bij alle pro
testacties aan de wensen van de deelne
mers werd tegemoet gekomen.
Zowel het machtsvertoon van de over
heid als het tegemoet komen aan de ei
sen werkte effectief. De komst van hoge
autoriteiten maakte een diepe indruk op
de bevolking. Soms kwamen de actie
voerders zelfs openlijk hun spijt aan de
autoriteiten betuigen over hetgeen ge
beurd was.
Daarnaast speelde werkverschaffing
een rol bij het voorkomen van onrust.
Met de verkregen verdiensten door de
werkverschaffing was de bevolking be
ter in staat om in het eigen onderhoud te
voorzien, hetgeen de kans op onrust ver
minderde. Van Vredenburch ondernam
regelmatig pogingen om een eind te ma
ken aan de werkloosheid. Uit zijn jaar
verslag over 1847 blijkt dat hij werk
verschaffing zag als een effectief middel
ter voorkoming van ongeregeldheden.
Gouverneur van Vredenburch meldde
dat de moeilijke toestand van de volks
klasse in 1 847 met „gelatenheid en on
derwerping" gedragen was.
door het aanwenden van het geen in
mijne magt is, de volksklasse in eene
rustige stemming te houden; zoo
heb ik dezer dagen gemeend eene
poging te moeten in het werk stellen,
op dat aan die klasse van ingezete
nen voortdurend werk worde ver
schaft, als het meest afdoende mid
del om dezelve in rust te houden
Besluit
We mogen concluderen dat door de
combinatie van drie maatregelen
(machtsvertoon; toegeven aan de eisen
van de actievoerders en preventie door
het nemen van sociale maatregelen
zoals werkverschaffing) sociale onrust
in Zeeland in 1 845 en 1 846 tot een mi
nimum beperkt werd en dat escalatie
werd voorkomen. Dit beleid van gouver
neur van Vredenburch werkte zo doel
treffend dat in 1 847 en volgende jaren -
toen de sociaal-economische situatie op
een absoluut dieptepunt was gekomen -
er tegenstrijdig genoeg nauwelijks meer
ongeregeldheden voorkwamen.
Dit artikel is een samenvatting van de doctoraal
scriptie Sociale onrust in Zeeland, 1 845-1 846. Deze
scriptie verschijnt binnenkort in haar geheel in een
nieuwe reeks van publicaties door de commissie re
gionale geschiedschrijving opgezet. Zij zal te verkrij
gen zijn bij de Zeeuwse Bibliotheek in Middelburg.
Er zijn in Zeeland heel wat mensen die
naast een drukke baan bezig zijn met
wat men een hobby pleegt te noemen.
Men vindt hen bijvoorbeeld onder de le
den van de talrijke heemkundige kringen
in Zeeland. Deze leden, met name uit on
derwijskringen, doen van hun bevindin
gen vaak verslag in allerlei periodieken.
Een van hen willen wij hier speciaal noe
men: de in 1981 overleden heer L. van
Wallenburg. Jarenlang heeft hij les ge
geven aan de Gereformeerde U.L.O. aan
de Nieuwe Haven te Middelburg. Met
niet aflatende ijver heeft hij over de
meest verschillende Zeeuwse onder
werpen in periodieken, vooral kranten,
artikelen gepubliceerd. Na zijn overlij
den schonk zijn weduwe zijn verzame
ling kranteknipsels (van eigen en andere
hand) aan de Heemkundige Kring Wal
cheren.
Deze vereniging gaf de verzameling in
bewaring aan het gemeente-archief
Middelburg.
Thans ligt voor ons: Zeeuwse historie
in kranteknipsels. Geschreven en
verzameld door L. van Wallenburg.
Catalogus samengesteld door de
werkgroep van de Heemkundige
Kring Walcheren. Deel I Walcheren,
1986. Deze catalogus, of zo men wil in
ventaris, begint met een index van de
gebruikte trefwoorden, die strikt alfabe
tisch zijn gerangschikt. Onder de folklo
re als voorbeeld vindt men dan ook weer
alfabetisch de trefwoorden: Annetje
Liesjesdag, April, Bedelaars en landlo
pers, Begraven en rouw. Belastingen
etc. gevolgd door een codering en pagi
nering. Vermeld is ook in welk periodiek
het betreffende artikel heeft gestaan.
De catalogus vindt men in archieven, bi
bliotheken (heemkundige kringen) en
Zeeuws Documentatiecentrum. Wij
hebben respect voor de noeste vlijt van
de werkgroep van de Heemkundige
Kring Walcheren voor de met zoveel
zorg samengestelde catalogus. Naast
Walcheren worden catalogi voor andere
delen van Zeeland in het vooruitzicht ge
steld.
M.P.d.B.
„Ik leg er mij ook steeds op toe om,
