DE ABDIJ VAN MIDDELBURG
Overpeinzingen van een Middelburger
M. P. de Bruin
Had de cultuurhistoricus Huizinga gelijk
toen hij in 1 938 naar aanleiding van de
plannen tot afbraak van het hotel de Ab
dij schreef, dat het abdijcomplex een
van de kostbaarste monumenten was
die ons land bezat? Het hotel mocht dan
geen wonder van schoonheid zijn, het
vormde wel een natuurlijke afsluiting
van de oostzijde van het Abdijplein. In
die tijd kende ik de abdijgebouwen al
leen van buiten. Je liep van de Balans
door de grote of kleine poort het Abdij
plein op om naar een of ander evene
ment te kijken of te luisteren. In 1 937
waren dat bijvoorbeeld de feesten rond
het huwelijk van prinses Juliana en prins
Bernhard toen plein en gebouwen fee
stelijk verlicht waren. Met Koninginne
dag, 31 augustus, ging je kijken naar het
ringrijden of luisteren naar een aubade.
Het plein oefende een onweerstaanbare
aantrekkingskracht uit. Je was binnen
en buiten tegelijk. Er waren nog twee an
dere poorten om op het Abdijplein te ko
men: de S.P.Q.M.-poort (zijvleugel com
missariswoning) en de Koorkerkhof
poort. De eerste poort werd de Spom-
poort genoemd want het staartje van de
Q was weggesleten en maar weinig Mid
delburgers wisten dat S.P.Q.M. stond
voor Senatus Populus Que Mediobur-
gensis of wel Raad en Volk van Middel
burg.
Toen in de nacht van 1 7 op 1 8 mei 1 940
driekwart van de abdijgebouwen door
vuur vernietigd werd bood het plein een
macabere aanblik. Ingestorte gebou
wen, zwaar gehavende bomen, en na
een regenbui een ondragelijke stank van
vochtig papier afkomstig uit een deel
van het vroegere Rijksarchief. De niet te
benoemen sfeer die er vroeger uitging
van het plein en de gebouwen rondom
leek voorgoed verdwenen. In de zomer
van 1940 werd het puin in de binnen
stad geruimd. Wanneer het woei vorm
de het dwarrelende stof een soort over
de stad hangende mist. De resten van de
gevels werden meestal gesloopt behal
ve van de meest monumentale gebou
wen zoals het abdijcomplex. Aan de
westzijde van de Abdij staken de muren
van de oude refter, die tot de brand als
gymnastieklokaal had gediend, en die
van de Nieuwe Kerk boven de steenho
pen en puin uit. In het volgende zullen
Boven: puinhopen op de hoek Groenmarkt en Burg, herfst 1 940. Links vooraan de muren van de refter, daai
achter de noordmuur van de Nieuwe Kerk.
Onder: de oude Statenzaal rechts, links de gymnastiekzaal met aan onderzijde verlengde ramen, aan de
Groenmarkt, zomer 1 940. Op de voorgrond het barokke plantsoen.
