de wortels van chris van schagen
84
Als er in iemand twee zielen in één borst
woonden, dan was dat in Van Schagen.
Dat distantie nemen en dat relativeren,
dat los van al les zijn, was in volkomen te
genstelling met het precieze van zijn
ambtenaar-zijn, met het nauwkeurig be
heer van zijn financiën, met het steeds
maar willen publiceren. Op 28 decem
ber 1976 schreef hij aan mij: „ik ga
steeds meer en meer relativeren en dat is
aan één kant wel plezierig: een boel din
gen hoéven niet meer en dat lucht dan
wel weer op - maar aan de andere kant
betekent het ook verlies van interesse en
dat is wél erg. Gelukkig heb ik nog spelle
tjes genoeg, waar het vuur wél wil - en
zelfs „moet" blijven branden. Maar som
mige „continenten" zakken weg. B.v. het
belang, dat ik vroeger hechtte aan auto
biografische notities - het hinderde me,
dat ik er zo weinig tijd aan geven kon - er
lag nog zoveel te vertellen, dat straks, als
ik er niet meer was, niemand meer zou
weten, en ik vond het een soort „in de
steek laten a/s ik dat dan niet nog gauw
gauw deed".
Even later, in dezelfde brief, heet het
weer: „Mijn persoonlijke belangstelling
voor die vroege tijd - laten we zeggen
1890-1914 - is stijgende en ik meen te
recht a/s je het allerfijnste van jezelf wil
weten, moet je in je heel vroege kindertijd
retour - de historische belangstelling is er
eigenlijk nog wèl, dus alleen niet meer de
behoefte, om er anderen van in kennis te
stellen. Misschien ga ik deze winter nog
een beetje liefhebberen met geluidsband
jes waar ik een en ander op kwijt kan -
maar dat is dan eigenlijk alleen voor me
zelf en een beetje voor de kinderen en
Vrouwe!"Van die bandjes is niet veel te
recht gekomen. Schrijven bleef hij. En
over het geheel genomen zijn juist over
zijn kindertijd ontroerende stukken ge
schreven.
De Van Schagens zijn vaak verhuisd.
Van mei 1890 tot september 1892
woont het gezin in Vlissingen. Dan ver
trekken zij naar Middelburg waar zij van
september 1892 tot mei 1894 op het
Koorkerkhof wonen, van mei 1894 tot
mei 1899 op de Seissingel, van mei
1 899 tot 1 901 op de Heerengracht, van
mei 1901 tot juni 1907 in de Singel
straat. Juni 1907 verhuizen zij naar
Domburg waar zij tot juni 1919 in de
Noordstraat wonen. Daar is de winkel
van de Van Schagens geweest, een win
kel van Sinkel waar alles te koop was.
Over het wonen in het Seissingelhuisje
heeft Van Schagen aardige dingen ge
zegd. Hij herinnert zich de mensen uit de
buurt en de bezoekers: „Verleden week
is Doesburg geweest, de meubelmaker.
Het is een lange, oude man, met bakke
baardjes en hij lacht nooit terug als je aar
dig voor hem bent, hij heeft het heel
moeilijk zegt Moeder, hij is heel ernstig en
heel eerbiedig voor Moeder, hij zegt altijd
netjes Juffrouw tegen haar. Moeder wil
niet, dat ze Mevrouw tegen haar zeggen,
dat is onze stand niet en ze houdt niet van
fratsen, dan wordt ze boos. Maar nu van
ochtend hebben ze ineens alle stoelen uit
de vóórkamer weggehaald, die mooie
stoelen van mahoniehout en rood pluche,
zo zacht, en er zijn verschoten groene
stoelen nu, dat zijn de stoelen van Does,
zegt Vader jolig, ze zijn wel leuk hoor, met
allemaal putjes en in elk putje zit een plat
knoopje en er is er één heel brede arm
stoel, dat is net mijn Grootmoe uit Dom
burg. Vader en ik vinden het niet zo erg,
maar Moeder kijkt er wel een beetje zui
nig over".
Nog in 1 983 herinnert Van Schagen zich
de „Domburgse werkuren" in de winkel
van Sinkel. Ook deze winkel in de
Noordstraat was 's nachts bespeelbaar.
„Als het Sanhedrin van het Badpaviljoen
het in de kop had, dan werd na het slui
tingsuur daar de gezelligheid en wat dies
méér zij doodgewoon voortgezet in de
Muziektent op het terrein. Die was af
sluitbaar en je was er vrije vogels onder
mekaar! De Heren waren tot grote dingen
- ook op transportgebied - in staat als ze
het op de heupen hadden - soms werd
zelfs de vleugel overgebracht - voor de
cultuur heeft een aristo véél over - de op
wekkende dranken werden overigens
niet vergeten en zo tegen een uur of vier,
vijf in den ochtend had men dan wel be
hoefte aan een kleine expeditie naar Van
Schagen. Ter bijspijkering van het moreel
en de rechtstandigheid, leverpastei en
sardientjes en paté de foie gras en kaas en
ham en andere hartige zaken -dan moest
Van Schagen [sr.] uit zijn nest komen en
hij deed dat ijverig, want dit betaalde
meestal nog contant ook! H etgeen in deze
kringen niet zó gebruikelijk was - we
hebben één héél gevoelig heer gekend,
die zijn rekeningen met gemak een jaar of
