„om nuttig te zijn 133 gin af aan duidelijk de voorkeur voor een vijfde sluis bij Wulpenburg had gemani festeerd en daardoor weinig openstond voor andere ideeën. Overigens: die sluis is er nimmer gekomen. Wèl, ongeveer een halve eeuw later, een nieuwe sluis bij Ritthem aan de zuidkust van het ei land. Zonder twijfel speelde ook de on gunstige politieke situatie een rol bij het uitblijven van initiatieven. Daarmee ligt er misschien een verkla ring voor het uitblijven van effecten op kortere termijn. Een afdoende verklaring hebben we daarmee echter zeker nog niet in handen voor het feit dat een ade quate oplossing van de problematiek nog tot 1929 moest uitblijven. De uit zichtloze situatie anno 1 801 was onder invloed van de prijsvraag niet gewijzigd. Het overwinnen van belangentegenstel lingen, het oplossen van financiële pro blemen en het hoofd bieden aan techni sche moeilijkheden vereiste kennelijk mèèr tijd. Borger, 1 986. Een aankondiging van het Wal- cherse onderzoek: A. P. de Klerk, Water naarde zee dragen. Over de beheersing van het binnen water. Voordracht 1e Historische Studiedag, 23-1 1 -1 985 (niet gepubliceerd). 2) Dit archief duiden we in het vervolg aan als: AW. 3) Dit archief, in het vervolg aan te duiden als: AZG, berust in het Rijksarchief in Zeeland (RAZ) te Middelburg. AW nr. 38 p. 169 (11 okt. 1798). 5) AW nr. 38 p. 179 (25 okt. 1798). e) AW nr. 38 p. 224 (21 febr. 1799), p. 234 (7 maart 1799), p. 259 (2 mei 1799). 7) AW nr. 38 p. 270 (23 mei 1799). 0) AW nr. 38 pp. 296-297 (27 juni 1799). 9) AW nr. 38 pp. 312-313 (22 juli 1799). '0) AW nr. 38 p. 387 (21 nov. 1799). AW nr. 38 p. 323 (8 aug. 1799), p. 324 (15 aug. 1799). '2) AW nr. 39 p. 40 (12 maart 1801). is) AW nr. 38 (5 juni 1 800). Rapport: AW nr. 985(e) (19 juni 1800). AW nr. 39 p. 81 (11 juni 1801). is) AW nr. 38 pp. 305-306 (11 juli 1799). ie) AW nr. 38 (26 juni 1800). "J AW nr. 38 p. 1 35 (6 aug. 1 798), p. 201 (20 dec. 1798). ia) AW nr. 38 p. 266 (16 mei 1799). Ook: A\A7 nr. 96 (16 mei 1799). 19) Bonn, 1790. Deze verhandeling vormde nota bene het antwoord op een door het Zeeuwsch Genootschap uitgeschreven prijsvraag over dit onderwerp. Vergelijk: Mijnhardt, 1983, p. 77. 20) Mijnhardt, 1983, pp. 82-83. 21) Mijnhardt, 1983, p. 92. 22) Mijnhardt, 1985, pp. 34-44. 23) Mijnhardt, 1985, pp. 43-44; pp. 82-83 noot 37. 2") RAZ, AZG nr. 7 p. 153 (10 aug. 1801). 25) AW nr. 39 pp. 115-118 (20 aug. 1801). RAZ, AZG nr. 7 pp. 154-155 (10 aug. 1801). 26) RAZ, AZG nr. 7 pp. 180-181 (4 nov. 1801). 27) AW nr. 39 p. 325 (8 juli 1802). In de praktijk blijken uitsluitend beide eerstgenoemden de Walcherse stem in het prijsoverleg te hebben uitgemaakt. 28) Encyclopedie, II, 1 982, p. 373. Nebbens, 1 773. 29) RAZ, AZG nr. 7 pp. 21 0-21 1 (1 juli 1 802). 30) AW nr. 39 pp. 327-328 (15 juli 1802). 3') Schraver, 1807 (B), p. 138. 32) Dit oude, maarook later nog slepende probleem zou op voorstel van secretaris Drijfhout ook on derwerp van een genootschappelijke prijsvraag worden. RAZ, AZG nr. 7 p. 240 (nov. 1 802).Zie daarover: Speleveld, 1818. 33) Schraver, 1807 (B), p. 144. 3") Schraver, 1807 (B), p. 147. 35) Schraver, 1807 (B), p. 154. 36) Schraver, 1807 (B), p. 155. 37) Schraver, 1 807 (B), p. 1 56. 38) Schraver, 1807 (B), p. 157. 39) Schraver, 1807 (B), p. 182. 4°) Schraver, 1807 (B), pp. 189-195. Deze conclusie dus duidelijk in afwijking van die in het Nieuw Nederl. Biogr. Woordenboek, vol gens hetwelk Schraver de verlanding van het Kanaal van Welzinge en het Arnemuidse Gat zou voorspellen. Schraver, 1807 (B), pp. 206-207. AW nr. 236(E) (15 juli 1802). 43) AW nr. 236(F). Het idee van een (scheprad-)watermolen was ook eerder al onder de aandacht van het polder bestuur gebracht. Dat gebeurde onder andere in 1 799 door de Middelburger Jacob Poleij. Als boezem zou de totale Middelburgse vesting gracht moeten dienen, terwijl hij de kosten op f 36.000,- beraamde. AW nr. 38 pp. 272-273 (23 mei 1799). AW nr. 985(h). AW nr. 236(H). is) Bolstra, 1754. "6) AW nr. 236(J). "7) AW nr. 236(L). "8) AW nr. 236(R). "9) RAZ, AZG nr. 7 pp. 223-238 (3 nov. 1802); pp. 250-251 (17 nov. 1802). so) AW nr. 39 pp. 360 (23 sept. 1 802), pp. 408- 409 (2 dec. 1802). 5') RAZ, AZG nr. 7 p. 272 (5 jan. 1803), p. 276 (2 febr. 1803), p. 296 (12 sept. 1803). 52) RAZ, AZG nr. 7 pp. 311-312 (5 okt. 1803), p. 312 (7 dec. 1803). 53) AW nr. 236(P). 5") AW nr. 236(N). Duidelijk is wel dat de bedenkingen uit de kring van het Genootschap voortkwamen. AW nr. 39 p. 478 (18 april 1803). 55) RAZ, AZG nr. 7 p. 350 (14 maart 1 804). 56) RAZ, AZG nr. 7 pp. 348-360 1 4 maart 1 804). 57) AW nr. 39 p. 478 (18 april 1803). 58) RAZ, AZG nr. 7 pp. 348-360 1 4 maart 1 804). 59) RAZ, AZG nr. 7 p. 369 (14 mei 1804). 60) Zie over Schraver onder meer: De Bruin, 1 950; De Bruin, 1 981 pp. 11-17; Eenige merkwaar digheden, 1 840; Encyclopedie, III, 1 984 p. 56; Nagtglas, 1893 pp. 612-615; Nieuw Nederl. Biogr. Woordenboek. 61) Schraver, 1807 (A). 62) AW nr. 977(h). 63) Bekroonde inzending: Caland, 1821. 64) Onderandere rapporten van de hand van Schra ver uit circa 1 805 en 1811, en de (dan voor malige) oppercommies Dingmans uit 1805. es) Bouman, 1 946, pp. 16-17, 1 9-20 en 42. Geraadpleegde archieven Archief Waterschap Walcheren te Middelburg (AW). inv.: C. de Waard, Inventaris van de archieven der besturen van het eiland Walcheren 151 1-1870. Middelburg 1914. Rijksarchief in Zeeland te Middelburg (RAZ): Archief (Koninklijk) Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen (AZG). inv.: G. F. Sandberg, Inventaris van het archief van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen. Rijksarchief in Zeeland 1 982. Geraadpleegde literatuur Bolstra, M. (1 754): Antwoord op de tweeleedige vraag. In: Verhandelingen uitgegeeven door de Hol landse Maatschappye der Wetenschappen te Haar lem, dl. I pp. 733-765. Bonn, A. 1 790): Antwoord op de vraag: „rakende de schikkingen, welken door de gezamelyke geleerde maatschappyen in ons Vaderland zoude kunnen ge maakt worden..." In: Verhandelingen uitgegeven door het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschap pen, dl. XIV pp. 133-212. Borger, G. J. (1986): Die Regulierung des Binnen- wassers. Ein vernachlassigter Aspekt der Küsten- forschung. In: Offa, jrg. 43. Bouman, P.J.(1 946): Geschiedenis van den Zeeuw- schen landbouw in de negentiende en twintigste eeuw en van deZeeuwsche Landbouw-Maatschap- pij 1 843-1 943. Wageningen. Bruin, M. P. de (1 950): De waterstaatsdienst in Zee land en zijn eerste hoofdingenieur Andries Schraver. In: Waterbouwkundig tijdschrift OTAR, jrg. 35 pp. 97-104. Bruin, M. P. de (1 981Waken en bewaren. 1 00 Jaar Provinciale Waterstaat Zeeland. Middelburg. Caland, A. (1 821Antwoord op de vraag: voor het jaar MDCCCXIV. opgegeven In: Nieuwe Verhan delingen uitgegeven door het Zeeuwsch Genoot schap der Wetenschappen, dl. Ill 107 pp. Eenige merkwaardigheden uit het leven van Andries Schraver: door den Schrijver van: Goed rond, goed Zeeuwsch (1840). In: Zeeuwsche Volks-Almanak voor het schrikkeljaar 1 840. Zierikzee pp. 97-1 32. Encyclopedie van Zeeland (1 982-1 984) 3 dln. Mid delburg. Klerk, A. P. de (i.v.) Stad en land en sluis. Een conflict om de Walcherse sluis te Veere in het begin van de achttiende eeuw. Mijnhardt, W. W. 1 983): Het Nederlandse genoot schap in de achttiende en vroege negentiende eeuw. In: De negentiende eeuw. Documentatieblad jrg. 7 pp. 76-101. Mijnhardt, W. W. 1 985): Wetenschapsbevordering onder het Ancien Régime: het Zeeuwsch Genoot schap der Wetenschappen 1 765-1 794. In: Archief. Mededelingen van het KoninklijkZeeuwsch Genoot schap der Wetenschappen, pp. 1-94. Nagtglas, F. (1 893): Levensberichten van Zeeuwen, dl. 2. Middelburg. Nebbens, B. (1 773): Verhandeling over de redenen der meenigvuldige vallen of grondbraken In: Ver handelingen uitgegeven door het Zeeuwsch Ge nootschap der Wetenschappen, dl. Ill pp. 3-60. Nieuw Nederlands Biografisch Woordenboek (1912), dl. 2. Leiden kolom 1298-1300. Schraver, A. (1807): Antwoord op de Vraag: Is'er eenig middel, om het Kram- en Matwerk aan de zee dijken meer bestand te maken? In: Nieuwe Ver handelingen uitgegeven door het Zeeuwsch Ge nootschap der Wetenschappen, dl. I pp. 69-1 31 Schraver, A. (1 807): Antwoord op de vraag: Daarde uitloozing van het landwaterIn: Nieuwe Verhan delingen uitgegeven door het Zeeuwsch Genoot schap der Wetenschappen, dl. I pp. 135-207. Speleveld, T. 1 81 8): Antwoord op de vraag: Welke zijn de natuurlijke oorzaken In: Nieuwe Verhan delingen uitgegeven door het Zeeuwsch Genoot schap der Wetenschappen, dl. II pp. 3-65. Wilderom, M. H. (1968): Tussen afsluitdammen en deltadijken, dl. Ill Midden-Zeeland (Walcheren en Zuid-Beveland), z.p.

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Tijdschrift | 1987 | | pagina 15