k
varen voor de kamer Zeeland van de V.O.C.
217
pen tellende schip „Voorland" laat zien,
waarop 30 „jonge loopvarkens12
schapen en 18 koppel leghoenderen
staan vermeld33), bood slechts tijdelijk
soelaas. Hetzelfde gold voor het aanleg
gen van tuintjes op de kampanje van
sommige schepen en de mogelijkheid
tot het inslaan van verse voorraden aan
de Kaap.
Het stond de zeevarenden vrij een rede
lijke hoeveelheid bagage en etenswaren
voor eigen rekening, de zogenaamde
voering, aan boord te brengen als aan
vulling op de drie dagelijkse maaltijden.
Het volume van de meete nemen goede
ren op de heen- en terugreis liep op met
de hoogte van de rang. De bemanning
gebruikte deze mogelijkheid meer en
meer om de plunjekisten af te laden met
handelswaar. Vooral op de retoursche
pen ging dit dusdanig ten koste van de
schaarse laadruimte, dat de Heeren XVII
zich genoodzaakt zagen paal en perk te
stellen aan de omvang en de inhoud van
de bagage. In het reglement van 1742
wordt strikt bepaald hoe groot de kisten
mochten zijn en nadrukkelijk gesteld
wat er niet in hoorde, te weten al die pro-
dukten waarop de Compagnie een mo
nopolie had. Ook nu correleerden de
maten met de hoogte van de functie. Het
hoofdbestuur van de V.O.C. zag in dat
hiermee een bron van inkomsten voorde
bemanning zou wegvallen en daardoor
weerstanden zouden worden opgeroe
pen, hetgeen het effect van deze maat
regel, bedoeld om de morshandel tegen
te gaan, danig zou beperken. De zeeva
renden werden tegemoet gekomen door
een percentage van het verdiende loon
als douceur of „recognitiegelden" uit te
betalen34). De kamer Zeeland stelde de
ze bedragen voor gehuurde schepen
vast op 1.250 gulden voor de schipper,
als hoogste rang, tot 1 00 gulden voorde
laagste officieren35). In dit stuk is geen
sprake van matrozen, maar volgens de
lijst van 1742 kwamen ook zij voor de
toelage in aanmerking.
Naast de voeding komt de daar niet ge
heel los van staande verzorging van zie
ken bij De Hullu ruim aan bod36). De
enorme sterfte aan boord ten gevolge
van ziekten in de tweede helft van de
achttiende eeuw was een voortdurende
zorg. In de directie (bestuur) van het in
1769 te Vlissingen opgerichte
Zeeuwsch Genootschap der Weten
schappen waren de bewindhebbers van
meet af aan vertegenwoordigd. Het
wekt dan ook nauwelijks verbazing te
kunnen constateren dat nogal wat in
naam van of door het Genootschap uit
geschreven prijsvragen de V.O.C. aan
gaan. Het wel en wee der zeevarenden
werd een aantal malen tot onderwerp
genomen. In deel VI van óe „Verhande
lingen" 778) verschenen de bekroon
de inzendingen op de in 1776 afgekon
digde vraag naar de oorzaak en de gene
zing van de besmettelijke „Rotkoorts"
van de hand van J. Veirac en B.
Hussem37). In deel XIII (1 786) werd een
door C. Kayzer geformuleerd antwoord
gepubliceerd op de vraag uit 1 785 naar
het best geschikte en minst kostbare
ontwerp voor een hospitaal voor onver
mogende en oude zeelieden. Kayzers
ontwerp gaat uit van een duidelijke in
breng van de kamer Zeeland bij het ex
ploiteren van de inrichting, waarvoor hij,
om tot een adequate begroting te ko
men, de weekmenu's alvast gaf38).
Tussen de nagelaten papieren van Boni-
facius Mathias Pous (1744-1797), be
windhebber van de kamer Zeeland, be
vindt zich een stuk, waarin een voorstel
wordt gedaan een schip om te bouwen
tot hospitaal en dit in de haven van Wel-
singen te verankeren. Menigeen stierf
„Lyste van Victualiën noodig voor Compagnies Schip Voorland" uit 1 794. RAZ, archief familie Mathias-Pous-
Tak van Poortvliet, 233.
LYSTE van de Victualiën
dig voor Compagnies Schip O OJv.
volgens deLyft voor O00
Koppen.
i 0,000$ Hard Brood füC-7' 0/./S a 7S /£='-
Wit dito. O
£8 Stokvis j Lenge.
£8 Gefoute Vis.
Tonnen Pekelharing van 8oo ps. yder Ton.
Ps. Rootkoft Meykaas van 7 a 8 £8 yder.
Vaten Bootcr.
£8 Zyroop tot Bier en Brood.
£8 Of—Stukken Pruymen.
Zakken Gort.
^0 Dito Graauwe Erten.
^^&^^)0(;Dito^^^Blaau\ve Erten.
/O 0 Dito Witte Boonen. Z7
Dito Garftc. Od)cjrVoAz. -y
Ca? Dito Mofter-zaat.
fOO £8 Roete J
DO £8 Half Wafte >Kaar(Ten.
L 60$ Heel Wafte j
s> A) rÖ Half AmeX niet Blomme.
Dito met Boekweyde Meel.
Volle Zeugen.
lojfóO Jonge Loop Varkens, j UA.SAA/rst#
Ld Koppel Jonge Leg-Hoenderen.
Quartjes DrlfCi ln*. Boter.
iLTyneW*
ÖOVs. Weftphaalfche Hammen.
dOVs. Rook-Vlees.
Ps. dito Ofte Tongen.
A £6 Zyroop
