in hoeverre kan zeeland zelf kiezen?
207
Scenario's
Is het nodig met het formuleren van een
toekomstvisie te wachten tot de resulta
ten bekend zijn van het eerder gesugge
reerde „bevolkingsonderzoek"? Nee, dat
hoeft niet. Zelfs kunnen bepaalde scena
rio's in het onderzoeksprogramma wor
den ondergebracht, minder als keuze
mogelijkheden, maar meer als aange
vers voor de opinievorming.
Dat hierbij op de betrekkelijkheid van de
scenario's moet worden gewezen zal
duidelijk zijn. Niemand is in redelijke
mate in staat effekten en consequenties
aan te geven of door te rekenen van de
eventueel te maken keuze: het leven zal
altijd weer sterker (en anders) zijn dan
de leer. Het is aan de andere kant ook
niet een argument om geen pogingen te
ondernemen economische keuzemodel
len op hun gevolgen te bekijken.
Tijdens het symposium van het departe
ment Zeeland van de Nederlandse Maat
schappij voor Nijverheid en Handel van
26 november 1 986 in Middelburg heeft
dr. W. Dekker drie Zeeuwse toekomst
scenario's geschetst. Het was een goed
voorbeeld van creatief denken zonder
zich in fantasieën of utopieën te verlie
zen. Dat de inleider sterk schematisch te
werk ging kwam de overzichtelijkheid,
de helderheid en de indringendheid van
zijn betoog ten goede.
Een verdere analyse van de scenario's
toont aan dat op elk scenario varianten
mogelijk zijn. Dat maakt de keuze - voor
zover de ruimte daarvoor aanwezig zal
zijn - nog moeilijker. Want daarbij komt
ook de positie en de positiebepaling van
de provincie sterk aan de orde. Met een
enkel voorbeeld is dat duidelijk te ma
ken.
Stel dat er algehele overeenstemming in
Zeeland bestaat over de noodzaak van
aanleg van de Westerschelde-oeverver-
binding en ook overeen jaarlijkse bijdra
ge van f4 miljoen uit de provinciale mid
delen. Maar stel ook dat het tien of veer
tien miljoen moet worden om een ex
ploitatiegat te stoppen als gevolg van
bijvoorbeeld het feit dat het rijk niet ver
der wil gaan dan een jaarlijkse bijdrage
van f 25 miljoen. Wat moet de provincie
dan doen, wetend dat die tien miljoen
extra voor de WOV andere taken en ver
antwoordelijkheden in het gedrang doet
komen? Vanzelfsprekend moet dan een
zakelijke en politieke afweging worden
gemaakt, maar die kan voor het te voe
ren beleid (en dus voor het scenario) van
grote invloed zijn.
Een volgend voorbeeld is het vliegveld
Midden-Zeeland. In de meeste toe
komstvisies speelt het een rol. Moet voor
de ontplooiing daarvan de provinciezich
in de eerste plaats (en dan financieel) in
zetten, wetend dat het rijk de beurs dicht
houdt, het bedrijfsleven er slechts een
pink naar uitsteekt en de aanwezigheid
van een vliegveld voor het toerisme nau
welijks betekenis heeft?
Met deze voorbeelden wordt aange
toond dat elke (deel)keuze haar prijs
heeft en ook dat - hoe prozaïsch ook -
elk scenario en elke variant daarop pas
reële waarde krijgt als de kosten erbij
worden vermeld.
Herhaling?
De discussie die thans over de toekomst
van Zeeland op gang is gekomen doet in
velerlei opzicht denken aan die uit de ja
ren vijftig en zestig. Ook toen was het
woord „uitdaging" op veler lippen. Zee
land moest antwoord geven op de delta
werken, er moest worden afgerekend
met het misverstand dat deze provincie
de aansluiting met de tijd had gemist en
naar buiten moest duidelijk worden ge
maakt dat in Zeeland de wegen niet
dood liepen. Ook nu nemen provinciale
staten in een motie afstand van de in
Haagse kringen levende opvatting dat
Zeeland maar genoegen moet nemen
met de landbouw en wat toerisme als de
voornaamste bronnen van bestaan.
Het verschil met toen is dat nu Zeelands
uitgangspositie aanmerkelijk sterker is.
Maar het verschil is ook dat nu niet gere
kend mag worden op specifieke regelin
gen en maatregelen waarvan toen in niet
onbelangrijke mate kon worden geprofi
teerd.
Een voornaam element in de discussie
van nu is de roep om een provinciaal ont
wikkelingsplan of een strategisch be
leidsplan. Bij het maken daarvan komt
men al gauw in de buurt van een of meer
scenario's.
Bij het werpen van blikken op de toe
komst heeft in de jaren zestig een eco
nomische ontwikkelingsschets een be
langrijke plaats ingenomen. De staten
„Vrij" fietsen en wandelen over de pijlerdam. (Foto: Jaap Wolterbeek).
