architectuur voor de gemeenschap
49
enkel vervoermiddel onbenut blijft, be
reikt Kloos het geteisterde Aardenburg,
waar hij al snel een tijdelijk kantoor
opent dat wordt beheerd door Ems van
den Broecke. Hier en op zijn bureau in
Haarlem werken zij de komende jaren
aan verschillende ontwerpen voor de re
gio Zeeuwsch-Vlaanderen, waarvan een
zestal zal worden uitgevoerd. Voor di
verse plannen maakt Ems van den
Broecke in samenwerking met de op
drachtgever het programma van eisen.
Naast de zestien woningwetwoningen
die Klokke niet aan een modern architect
wilde toevertrouwen, zullen een sport
park aan de Heerendreef in Aardenburg,
een school annex badhuis in Breskens,
recreatiegebied „Kievittenpolder" in
Cadzand, hotel „Duinbos" in Cadzand-
aan-Zee en een woonhuis in Zuidzande
om verschillende redenen nooit worden
gebouwd.
Wél worden uitgevoerd: een verbou
wing van bakkerij Scheele aan de Brede-
straat in Oostburg, de herbouw van een
woonhuis aan de boulevard in Breskens,
een woonhuis en een sportpaviljoen in
Aardenburg, een uitbreiding van rust
huis „Rozenoord" in Sluis en het Juliana
Ziekenhuis in Terneuzen.
Nu we iets meer weten over architect
J. P. Kloos en over diens architectoni
sche opvattingen, wordt het tijd eens te
bekijken hoe hij deze in Zeeuwsch-
Vlaanderen in praktijk bracht. Dit zal ge
beuren aan de hand van de vier laatstge
noemde uitgevoerde ontwerpen.
„Ceres"
De herbouw van het huis „Ceres" van de
familie Van den Broecke - de directe
aanleiding van Kloos' komst naar
Zeeuwsch-Vlaanderen - blijkt ondanks
de tegemoetkoming van overheidswege
in de vorm van een aan de herbouw-
plicht gekoppelde subsidie financieel
niet haalbaar. Hierop wordt aan de Hee
rendreef, even ten westen van Aarden
burg, een terrein gevonden waarop
Kloos een nieuw huis met de naam „Ce
res" zal ontwerpen. Hier kan hij zijn
ideeën over het wonen gestalte geven, al
moet hij rekening houden met de in deze
eerste na-oorlogse jaren heersende ma-
teriaalschaarste.
Al in 1 929 had de Zwitserse kunsthisto
ricus S. Giedion, een van de belangrijk
stetheoretici van het Nieuwe Bouwen, in
zijn boek „Befreites Wohnen" de voor
waarden geschetst voor het ontstaan
van een nieuwe wooncultuur.8) Wan
neer de mens zichzelf wilde bevrijden
van bestaande wantoestanden op dit
gebied, meende Giedion, dan zou hij al
lereerst gebruik moeten maken van de
mogelijkheden die de moderne techniek
hem bood en goedkope, dat wil zeggen
industrieel vervaardigde huizen moeten
bouwen. Pas dan zouden aan de woning
het (zon)licht en de luchtigheid, bewe
ging en openheid kunnen worden gege
ven waar het moderne levensgevoel vol
gens hem om vroeg. Dat Kloos deze
idealen de zijne had gemaakt, is onder
andere te zien in zijn ontwerp uit 1 934
voor een zomerhuisje in Hattem.
Bij het ontwerpen en indelen van „Ce
res" is Kloos uitgegaan van de verschil-
lene functies die het huis moet vervullen.
Niet alleen geeft hij de woonruimten, het
werkgedeelte en de garage elk een eigen
bouwvolume, ook het woonvertrek op
zich bestaat uit drie in elkaar overlopen
de gedeelten; een piano, boekenkast en
Woonhuis „Ceres" te Aardenburg, plattegrond verdieping, gepubliceerd in „Forum", 1 949. (foto Rijksdienst
voor de Monumentenzorg)
