mededelingen
159
Door de ligging in en aan de zee bezit de ge
schiedenis van Zeeland een eigen karakter.
De strijd tegen het water speelde een belang
rijke rol in de organisatie van de samenle
ving: bedijking van land en onderhoud van
waterkeringen waren aan de orde van de dag.
Maar ook de ligging aan rivierarmen en open
zee was een voorname factor. De scheepvaart
bracht welvaart en bevorderde de contacten
met het achterland en overzeese gebieden.
Dit aspect is van de middeleeuwen tot in de
19e eeuw van groot belang geweest.
Zeer belangrijk was de vrijwording van de
Spaanse overheersing. De provincsie zou er
zonder de tachtigjarige oorlog geheel anders
hebben uitgezien. Nu had een eigen politie
ke, economische en culturele ontwikkeling
plaats doordat de Zeeuwse steden ten dele de
plaats van Antwerpen konden innemen in
het economisch verkeer.
Door zijn gunstige ligging kon Zeeland in de
18e eeuw zijn welvaart grotendeels behou
den. In de handel op de West, Frankrijk, En
geland, Spanje, Portugal, bleef het een ruim
aandeel behouden, wat een nabloei in de 18e
eeuw mogelijk maakte. Hieraan hebben we
de rijke cultuuruitingen van deze periode te
danken: fraaie huizen, buitenplaatsen, inte
rieurs, portretkunst, beoefening van weten
schappen door patriciërs.
De 19e eeuw was een tijd van kwijnend
voortbestaan en pogingen tot nieuwe aanzet
ten door de verbetering van de infrastruc
tuur: wegen, spoorwegen, kanalen, veerdien
sten. Het culturele leven volgde het landelijk
patroon. De burgerlijke samenleving toonde
belangrijke initiatieven: stichting van cultu
rele voorzieningen, verenigingen tot bevor
dering van het muziekleven, het kunstmu
seum, het nieuwe museum van het
Zeeuwsch Genootschap enz.
Een vaste opstelling in een historisch mu
seum voor Zeeland dient een beeld te geven
van de hoofdlijnen van deze ontwikkelin
gen. Voor een opstelling komen de volgende
eenheden in aanmerking:
- Een afdeling geologie. De geologische
wording van het gebied, geïllustreerd
met vondsten binnen de Delta gedaan.
Een beeld van de flora en fauna in die tijd
aan de hand van fossielen.
Een afdeling archeologie voor de periode
van de vroegst aanwijsbare periode tot
het einde van de middeleeuwen. Uitbeel
ding van bewoningsvormen en de struc
tuur van de maatschappij, waar zij mee
samenhingen: adel, geestelijkheid, bur
gerij, plattelandsbevolking; kastelen,
kerkelijke instellingen, steden, kleinere
nederzettingen.
- De tachtigjarige oorlog met zijn ingrij
pende wijzigingen: politiek, institutio
neel, economisch, demografisch, gods
dienstig, cultureel. Een fenomeen van de
eerste orde dat de bezoeker voor alles
duidelijk moet worden gemaakt. Met na
me de historietapijten kunnen hier het
uitgangspunt zijn. Aansluitend:
De 17e eeuw, een tijd van verdere ont
wikkeling en stabilisering na de onstui
mige veranderingen door de vrijheids
strijd. Er ontstond een cultuur met eigen
accenten: schilderkunst, kunstnijver
heid, letteren. Groei van de steden, bloei
van de handel en scheepvaart.
De 18e eeuw, een periode van nabloei.
Bouwkunst, buitenplaatsen, rijke inte
rieurs, kunstnijverheid, portretkunst,
import van porselein uit China en Japan.
Hieraan gerelateerd:
Wetenschapsbeoefening door patriciërs
en instellingen als het Natuurkundig Ge
zelschap, Zeeuwsch Genootschap. Kabi
netten van munten, penningen, oud- en
zeldzaamheden, schelpen en andere na-
turalia.
Zeeland-overzeese gebieden: Verenigde
Oostindische Compagnie, Westindische
Compagnie, Commerciecompagnie, Su
riname, Essequebo. Het porselein en de
volkenkundige voorwerpen uit de beva
ren gebieden herinneren hieraan.
Naast deze voor uitbeelding in aanmerking
komende belangrijke perioden en ontwikke
lingen bezit het museum in de collecties een
aantal specialisaties, die zichtbaar moeten
zijn in de vaste opstelling:
Volkskunde; er is een rijke, zeer volledi
ge verzameling klederdrachten, sieraden
en gebruiksvoorwerpen.
Porselein. De verzameling Bal is met het
geen resteert van de porselein verzame
ling van het Zeeuwsch Genootschap van
uitzonderlijke betekenis.
- Schilderijen. Met de stichting van het
„Kunstmuseum" beoogde men destijds
het verwerven van moderne, eigentijdse
kunst. Hoewel door ontvreemding en
verkoop gereduceerd biedt deze verza
meling nog een goede aanzet voor een
schilderijenzaal met het „moderne" van
iedere tijd.
Munten en penningen. De verzameling
Zeeuwse munten en penningen is zeer
compleet. Naast de puur numismatische
betekenis is deze collectie ook van groot
belang voor beeldvorming van economi
sche en maatschappelijke verschijnselen.
Zeeuwse kast met intarsia van palisanderhout; Zeeuwse meubelkunst uit de 17e eeuw is in de collectie van het Zeeuws
Museum spaarzaam vertegenwoordigd.