slib
WIE SCHRIJFT DAAR?
Wim Hofman
Het meest opmerkelijke van het literaire leven in Zeeland is dat het maar doorgaat. Het
is te vergelijken met de Westersche/de hier vlakbij: die stroomt maar in en uit, af en toe
spoelt er wat aan op het strand, voor de een is dat wat rommel, voor de ander iets
curieus of iets dat a/s een buitengewone vondst wordt meegedragen.
Af en toe verschijnt er een dichtbundel, een verhaal, er ontstaat weereen tijdschrift, er
gaat er weereen ten onder, men doet aan leesbevordering, lezingen worden gehouden,
schrijvers stappen op het podium om voor te lezen uit eigen werk of timmeren op een
andere manier aan de weg.
Iemand die gestaag doorwerkt is Hans
Warren, al schrijft hij niet zoveel poëzie
meer als eerst. Hij zegt dat hij ten aan
zien van zijn eigen teksten steeds kriti
scher is geworden en dat hij zijn versre
gels steeds strenger is gaan beoordelen.
Hij houdt zich momenteel vooral bezig
met het publiceren van zijn Geheim Dag
boek. Momenteel bereidt hij het zevende
deel ervan voor, dat de periode van
1958-1961 gaat omvatten.
Kritici beschouwen het Geheim Dagboek
van Warren doorgaans als een literair
werk. Daarnaast leest een deel van het
publiek het Dagboek vooral om de daar
in genoteerde feitelijkheden, anecdotes
en namen van min of meer bekende per
sonen. Uit de werkwijze van Warren valt
af te leiden dat de auteur zelf zijn dag
boek als een literair werk wil presente
ren. De boeiende vraag doet zich dan
voor in hoeverre het stileren en het bij
slijpen de authenticiteit van een tekst nu
juist ten goede komt of niet. Een deel van
de lezers zal immers van een dagboek
verwachten dat het onverkort en zelfs
onbarmhartig de weerslag vormt van de
gevoelens en wederwaardigheden van
de schrijver, zonder dat er achteraf is in
gegrepen. Deze groep lezerszal zekerde
gepubliceerde teksten willen vergelijken
met het echte en zeer geheime dagboek,
om na te kunnen gaan wat nu verdichtsel
is en wat niet, wat is gepolijst en wat
niet, wat is weggelaten of wat is toege
voegd.
Door de publikatie van het Geheim Dag
boek is het imago van Hans Warren wel
veranderd. Hij is nu bij een breder pu
bliek bekend geworden als een dag
boekschrijver en niet zozeer als de dich
ter, die hij toch ook is. Deze verandering
is waarschijnlijk ook wel te danken aan
een tendens in de hedendaagse cultuur
om het accent meer te leggen op het
persoonlijke element, om meer aan
dacht te besteden aan non-fictie zoals
columns, reisverslagen, dagboeken.
brieven, zich meer te interesseren voor
het privé-leven van de auteur.
Verdwijnt bij Warren nogal wat poëzie in
zijn schrijftafella of in zijn prullemand,
anderen gaan rustig door met dichten, of
publiceren nu de resultaten van een ja
renlange arbeid.
In februari 1 989 verschijnt bij Manteau
de briefwisseling tussen Ward Ruyslinck
en drs. A. de Bruijne, leraar Nederlands
en conrector van de scholengemeen
schap Scheldemond te Vlissingen. Zij
correspondeerden regelmatig met el
kaar gedurende achttien jaar. De bieven
worden uitgegeven onder de titel Ijlings
naar nergens.
Andreas Oosthoek maakte een keuze uit
de gedichten die hij tussen 1959 en
1 986 maakte. De bundel kreeg de naam
De bladen terug en werd door Meulen-
hoff uitgegeven in 1987. In de gedich
ten zijn gevoelens en herinneringen be
dachtzaam weergegeven, waarbij het
Zeeuwse landschap nogal eens als inspi
ratiebron een rol speelde, bijvoorbeeld
in de gedichten Ships that pass; Als de
dagen waren geteld, of in het gedicht
Elementen, waarin een jeugdig onge
noegen en een onderdrukt verlangen
naar meer wordt verwoord:
Ik hoor het hem nog zeggen,
mijn grootvader,
de oude wijze:
jullie mogen niet klagen,
elke dag zie je de zee.
Ja, riepen we dan, de zee
maar wat hebben we nog meer
Nou, zei hij
en stak de brand in zijn pijp,
jullie hebben het zand
en daar zit heel wat in
en jullie hebben de wind.
Dat is genoeg,
praat er verder maar niet meer over.
In 1 986 verscheen een verzameling ge
dichten van Neeltje Zoetje Jobse onder
de titel Buiten het bereik van lantarens.
Het werd uitgegeven door Rap. Zij publi
ceerde al eerder gedichten in de tijd
schriften Kruispunt en Maatstaf. De ge
dichten zijn overpeinzingen, meestal iet
wat somber, religieus en persoonlijk:
Zo, als ik wakker word
valt er een bijbeltekst in m 'n gedachten.
Rondom Jerusalem zijn bergen,
zo is God rondom hen die Hem vrezen.
Het herinnert mij aan wat wij vroeger
grootmoeders geheime zender noemden.
Maar toch vraag ik me even later af
voor welk gevaar ik dan wel
bewaard zou moeten worden.
En omdat je maar nooit kunt weten
besluit ik voorzichtig te zijn op de trap,
met de wasmachine en het aardappel
schilmes
in de keuken.
De dichteres Johanna Kruit komt na de
bundels Omtrent het getij en Voorheen te
Orizande binnenkort met een reeks ge
dichten voor een jong publiek. De bun
del gaat heten: A/s een film in je hoofd,
en wordt uitgegeven door uitgeverij Hol
land. Ook in deze serie gedichten is Zee-
