het album van adriaen van de venne
232
plaats van de uiterst katholieke keizer Ferdi
nand II. Dat betekende olie op het vuur. Fre-
derik werd in november 1619 gekroond
maar in november 1 620 werden de Bohe
mers verpletterend verslagen. De dertigjari
ge oorlog zou dood en verderf in Duitsland
brengen. Frederik heeft maar één winter in
Bohemen geregeerd, vandaar de Winterko
ning. FHij moest overhaast de vlucht nemen
maar werd door zijn neef prins Maurits
gastvrijheid verleend. Frederik Hendrik had
veel contact met hem.
Aan een koning, hoewel in ballingschap,
wordt een hogere plaats gegeven dan een
prins, een prins is weer hoger dan een graaf,
dan komt een baron en vervolgens een rid
der. In deze volgorde komen zij ook in het al
bum voor. Het aardige van de ridderfiguur is
dat hij het ringsteken beoefent (afb. 2) op
dezelfde wijze als dat op Walcheren ge
beurt. Van de Venne zal dat zeker hebben
meegemaakt. Zeeuws doet ook de „heima
chine" aan, een werktuig waarmee de palen
voor een paalhoofd worden ingeheid (afb.
3). In de verklarende tekst wordt verwezen
naar een klein detail van het panorama van
Vlissingen waarop een dergelijke heimachi
ne is te zien. Deze gravure naar Adriaen van
de Venne beeldt de aankomst van FrederikV
van de Paltz en Elizabeth Stuart in 1 61 3 af.
Onder het hofleven wordt ook het spelen op
de maliebaan weergegeven waarop ge
speeld werd met een vrij lange stok met ijze
ren hamer waarmee tegen houten ballen
werd geslagen (in Den Haag: Maliebaan).
Hier is de Winterkoning vrij dominant aan
wezig met twee van zijn zoons, rechts Frede
rik Hendrik (afb. 4). Als voorbeelden van het
volksleven de trekschuit op weg van Delft
naar Den Haag (afb. 5) en het bleken van de
was (afb. 6). Van de Venne tot besluit: God
geeft een goeden tydt - God geef een salich
eynde.
Martin Royalton-Kisch: Adriaen van de Venne's Album in
the Department of Prints and Drawings in the British Mu
seum. (British Museum/Meulenhoff, 1988).
M.P.d.B.
