middelburg en de wederopbouw
28
cheren, maar kwamen kort na het bom
bardement beiden met een eigen her
bouwplan voor de stad. Het lijkt erop dat
het aantrekken van Verhagen het on
middellijke gevolg was van deze twee
spalt. Hierna ontstonden kort na elkaar
plan A en, als verbeterde variant, plan B.
Van de vele stedebouwkundige oplos
singen die in deze plannen besloten lig
gen en die de uiteindelijke stadsplatte
grond zeer wezenlijk hebben beïnvloed,
wil ik er hier één apart noemen: het
„openen" van de binnenterreinen achter
de huizen, ten behoeve van een systeem
van wandel- en bedieningsstraatjes. De
vaststelling van plan B kon door inmen
ging van Duitse zijde in het najaar van
1940 geen doorgang vinden. Deze in
menging had onder meer tot doel in het
plan een concertzaal, een cultureel cen
trum, een staatstheater (een van de vijf
die in Nederland gepland waren) en een
sportterrein geschikt voor massabijeen
komsten te doen opnemen, een nogal
grootse culturele aankleding van de
stad, nagestreefd door de Beauftragte in
Zeeland, ing. W. Münzer, (en ongetwij
feld ook door de president van de Kul-
tuurraad Snijder) maar daarmee be
paald nog niet door alle Duitse instan
ties!
Uiteindelijk werd, rekening houdend
met een enkel aspect van de Duitse in
breng, in het begin van 1941 plan C vast
gesteld. Door de vergroting van de totale
openbare ruimte en door de keuze voor
iets ruimer bemeten panden, zou vol
gens dit plan van de in het totaal ruim
500 verwoeste (456) en nog af te breken
(46) panden ongeveer de helft in de bin
nenstad worden herbouwd. De conclu
sie dat het wonen voor een belangrijk
deel uit de stadskern werd geweerd is
gewettigd en vindt haar bevestiging in
het later in 1941 vastgestelde uitbrei
dingsplan voor een deel van Middelburg
buiten de veste.
De feitelijke uitvoering van de wederop
bouw komt in hoofdstuk VI aan de orde.
Hierin wordt onder meer uiteengezet
hoe aan de bouwactiviteiten de onteige
ning van gronden en opstallen vooraf
ging. Het was de bedoeling dat na de
herverkaveling volgens het herbouw
plan de particulieren de grond weer in
eigendom zouden terugontvangen. De
vergoedingen voor de onteigening en
voor de geleden oorlogsschade zouden
echter pas worden uitbetaald wanneer
de herbouw volgens goedgekeurde
plannen een aanvang nam. Ondanks het
feit dat Middelburg van Ringers en zijn
staf een voorkeursbehandeling kreeg,
waardoor de Middelburgers in de regel
een extra herbouwpremie in de wacht
konden slepen, waren veel particulieren
niet tevreden met de uit te keren vergoe
dingen. De sterk gestegen prijzen van
bouwmaterialen speelden hierbij een
belangrijke rol.
De vooral aanvankelijk zeer afwachten
de houding van de meeste gedupeerden
was slechts één oorzaak van de bij de
planning ten achter blijvende bouwpro-
duktie. Hierbij kwamen in het voorjaar
van 1942 de Duitse maatregelen die ar
beidskrachten en bouwmaterialen aan
de wederopbouw onttrokken. Per 1 juli
Situatie stadhuis Noordstraatzijde op 9 juli 1940: gevel 18de-eeuwse vleugel neergehaald.