JAARGANG 39
ZEEUWS TIJDSCHRIFT AUGUSTUS 1989
EXTRA NUMMER
DE VITRITE FABRIEK - GESCHIEDENIS VAN EEN
MIDDELBURGS BEDRIJF Ir. J. P. Berdenis van Berlekom
BIJ EEN VERHUIZING
faut créer Ie chemin, pour Ie suivre.
Denis de Rougemont
In augustus 1985 vond in Middelburg
een gebeurtenis plaats die van ongeme
ne betekenis was, zowel voor de oude
Middelburgse onderneming De Vitrite
Fabriek, als voor de stad van haar vesti
ging.
Tijdens de met een week verlengde be-
drijfsvakantie van 5 tot 26 augustus ver
huisde de fabriek aan de Maisbaai, de
laatste jaren bekend als Vitrite 1naar de
nieuwste en grootste uitbreiding van het
in 1970 op het gemeentelijk industrie
terrein Arnestein gestichte bedrijf Vitrite
2. Aldaar begonnen met een veem en ex
peditieruimte, had Vitrite 2 zich reeds in
de jaren 1 972 en 1 978 uitgebreid met
magazijnen en fabricagehallen en iedere
keer een belangrijk deel van de produk-
tie van Vitrite 1 overgenomen.
Juist op tijd voor de verhuizing kwam
het grote complex van fabrieks- en kan
toorgebouwen gereed. De nieuwbouw
had 19.000 m2 vloeroppervlak toege
voegd aan de reeds aanwezige gebou
wen, waardoorde nieuwe Vitrite Fabriek
op Arnestein 36.000 m2 bebouwd op
pervlak telt. Voor de bouw en de inrich
ting werd 55 miljoen gulden geïnves
teerd.
In de maanden voorafgaand aan de ver
huizing, had men de mogelijkheden be
nut telkens na de oplevering van een ge
deelte van de bouw, alvast enige grote
installaties en zware machines, bene
vens sommige magazijnen, daarheen
over te brengen. Ook waren de afdelin
gen Technische Bedrijven, Reparatie en
Onderhoud en het laboratorium reeds
overgeplaatst, toen op maandag 5 au
gustus met het verhuizen werd begon
nen.
Binnen de duur der collectieve vakantie
en ondanks het slechte weer, kreeg de
operatie verhuizing, waarvoor een tot in
details uitgewerkt draaiboek was sa
mengesteld, in 19 dagen haar beslag.
Voor het transport werd gebruik ge
maakt van zwaar materieel van Philips
en de lokale firma's Louws en Vogel.
Eveneens waren door Philips voldoende
boxpallets en bakken ter beschikking
gesteld, alsmede 3.500 verhuisdozen.
Met achterlating van vaste installaties
zoals transportbanden, hoppers, ontta
kelde glasovens, olie- en zuurtanks en
twee stoomketels, werden 1 25 produk-
tie- en gereedschapmachines, honder
den garderobekasten, tientallen werk
banken, grote hoeveelheden gereed
schappen, grondstoffen en materialen,
voorraden van produkten en halffabrika
ten, meubelen, kantoorinventarissen en
archieven naar hun nieuwe bestemmin
gen vervoerd. De laatste vroegen om
veel inpakwerk, waarbij het lampvoe-
tenmuseum de meeste last veroorzaak
te. Een voor een moesten de duizenden
artikelen worden opgenomen, ingepakt
en zorgvuldig genoteerd.
Het enorme karwei werd dankzij de inzet
van velen, eigen mensen zowel als me
dewerkers van buiten Vitrite, in voor
beeldige samenwerking geklaard.
Toen op maandag 26 augustus 1985
het werk in de nieuwe Vitrite Fabriek op
Arnestein werd hervat, richtten ca. 600,
van de oude fabriek aan de Maisbaai af
komstige medewerkers, voor het eerst
hun schreden naar de nieuwe werk
plaatsen. De totale personeelssterkte
bedroeg destijds ca. 870, deeltijdwer
kers inbegrepen.
De stad Middelburg kwam op dat
moment weer in het bezit van het 1 7e-
eeuwse V.O.C.-gebouw dat welhaast
1 00 jaar dienst had gedaan als kantoor
voor fabrikanten van lampvoeten, als
mede van de met industriehallen be
bouwde 2,5 ha grond waar in vroeger
eeuwen statige Oost- en Westindiëvaar-
ders van de scheepstimmerwerf der
Vereenigde Oostindische Compagnie en
haar opvolgster de Commercie Com
pagnie, te water waren gelaten. Door het
gemeentebestuur werd besloten hetter-
rein te bestemmen voor woningbouw en
in het historische gebouw een museum
te vestigen.
De afbraak van de fabrieksgebouwen
werd met grote voortvarendheid ter
hand genomen, zodat nog voor het ein
devan 1985 de oude grond van zijn laat
ste nijverheidsinstelling was bevrijd.
Geen fabrieksgevel, geen oprijzende to
ren van beton belemmerden meer het
gezicht op de stad. Middelburg ging het
nieuwe jaar in met een hersteld silhouet
uit vervlogen tijden.
De ontruiming door De Vitrite Fabriek
van de, naar woorden van een oud
directeur, „gewijde grond" binnen de
veste en de overplaatsing van haar zetel
naar het gemeentelijk industriegebied,
is aanleiding om hier de geschiedenis
van deze oudste en grootste Middel
burgse onderneming te boekstaven.
Bovendien volstaat de in 1982-1984
uitgegeven Encyclopedie van Zeeland,
onder het hoofd „Industrie", met het
noemen van De Vitrite Fabriek, zonder
verder in te gaan op haar geschiedenis.
Dit was mede een aansporing tot het
schrijven van deze Vitrite-historie.