een lopend ovenvuur.
138
plaats bij de gratie van een petroleum
lamp. Ook werd nog veel op de tast ge
daan!
Het bovenstaande valt onmogelijk los te
koppelen van de genoemde bakkers
Rotte. Maar het blijft een bloemlezing, 'n
Ere-saluut in dit kader ook nog aan de
vrouwelijke inbreng. Niet alleen aan de
echtgenotes, maar ook aan alle zusters
en dochters, aan wie de zakelijke drukte
geenszins is voorbijgegaan. Hun trouwe
inzet logenstraft de term „eenmansbe
drijf" dan ook geheel en al! Bewust gaan
we niet verder in op de werving en het
hebben van „bakkersknechtjes" en
„meiden". Evenmin kunnen we de ontel
bare ommegangen die gemaakt zijn met
brood en banket, nagaan. Het gebeurde
te voet, met de kruiwagen, per trans
portfiets, maar hier en daar ook nog met
paard en wagen. Pas in de jaren vijftig
komt bij de meesten de auto in gebruik.
Tenslotte moest je ook als bakker met je
tijd mee!
Na een lange aanloop...
In vogelvlucht ging het tot dusver over
zeven bakkerijen Rotte. Nummero acht
is nu aan de beurt. Het is het enige be
drijf waarde oven brandend isgebleven.
Hier is de voorgeschiedenis. Het is bak
ker Adriaan Pieter Rotte, „Adri", die na
zeventien jaar trouwe dienst in de Oos-
terlandse bakkerij, elders zijn fortuin
gaat zoeken. Net getrouwd strijkt men
neer in een „kelderbakkerij" aan de Rot
terdamse Kaai te Middelburg. Dat is in
het najaar van 1 939. In mei 1 940 wordt
de stad gruwelijk door de Duitsers ge
bombardeerd. Er zijn ook een aantal vol
treffers bij voor bakkerij Rotte. Samen
met collega-bakkers wijkt Adri Rotte uit
naar een tijdelijk bakadres. In de Neder-
straat opent men een noodwinkel. Na
een half jaar wordt het mogelijk in te
bakken bij neef Piet Rotte aan de Koe
straat. Circa zes jaar mag die samenwer
king duren. Maar van terugkeer naar het
weggebombardeerde bakkerijpand kan
geen sprake meer zijn. Opnieuw koopt
men een pand. Eveneens een „kelder
bakkerij", gesitueerd aan de Londense
Kaai. Hier wordt de winkel uitgebreid.
De aangetroffen stenen bakoven wordt
vervangen door een eigentijds exem
plaar. Bovendien wordt ook nog een
kneedmachine aangeschaft. Tijdelijk zit
men hier gunstig ten aanzien van het
langskomende publiek. De Lange Delft
is nog in herbouw. Maar wanneer het
oude stadshart gereed is, breken er
kommervolle tijden aan, want de aan
loop valt sterk terug. Alleen met de
broodbezorging kan nog wat goedge
maakt worden. Wat nu? We schrijven in
middels herfst 1957. Nog langer aan
blijven op de Londense Kaai is zakelijk
onmogelijk. Gelijktijdig wordt een bak
kerij aan de Gravenstraat, vlakbij de Gro
te Markt, te koop aangeboden. Men be
sluit tot overname en het is op dit adres
dat Bakkerij A. P. Rotte furore mag ma
ken. In de loop der jaren is er enorm veel
verbouwd en vernieuwd. Achter de
schermen zijn bergen werk verzet en de
klanten profiteerden steeds van de voor
treffelijke smaak der produkten. Bakker
Adri Rotte is een bakker in hart en nie
ren. Ook buiten zijn bedrijf is hij een be
kende persoonlijkheid. Heel wat jaren is
hij voorzitter van de Bond van Christelij
ke Ondernemers in het Bakkerijbedrijf
(Gewest Zeeland) en heeft verder zitting
in de Walcherse afdeling van de Neder
landse Bakkersbond. Net als bij zijn
broers en neven Rotte, klopt ook zijn hart
sneller als het gaat om het Christelijk
Onderwijs en het Gereformeerde Kerke
lijk erf. Hier aan geeft hij heel wat ener
gie! Van de in totaal zeven kinderen die
hij rijk is, waaronder vier zonen, geeft
slechts één van hen te kennen wat te
voelen voor het voorvaderlijk ambacht.
Dat is zoon Adam Jacob, „Ari" (geb.
1945). Binnen een „vennootschap on
der firma" werken beiden precies tien
jaar samen, waarna Ari het roer over
neemt. In hem ontmoeten we de vierde
bakkers-generatie! Precies veertig jaar
heeft bakker Adri er dan opzitten in het
Middelburgse. Een komplete struggle
for life heeft hij mogen doorstaan. In
middels heeft hij dan ook al zijn 50-jarig
bakkersjubileum mogen vieren. Korte
tijd later, zomer 1 979, komt aan zijn ar
beidsintensief en welbesteed leven
abrupt een einde. Hij is dan nog maar 66
jaar oud. In hem ontvalt ons een „man
nenbroeder" die als bakker feitelijk alle
ontwikkelingen van kleinschaligheid
naar grootschalig ondernemersschap
heeft meegemaakt. Begon hij thuis, en
later ook in zijn beginjaren te Middel
burg, nog met de gemetselde oven, na
heel wat ups and downs, kwam hij via
tussentijdse aanpassingen op materieel
gebied tenslotte nog toe aan het bakken
in de meest geavanceerde oven van dat
moment. Zijn voorliefde voor het hand
werk en elk afzonderlijk produkt, heeft
onder dit alles niet geleden.
Kanttekening:
Dit artikel werd op verzoek van de redaktie van het
Zeeuws Tijdschrift geschreven naar aanleiding van
een te verschijnen familie-uitgave van de Bakkerij
ROTTE Familie Kroniek: „Een lópend (oven-)vuur".
Bakker (Adri) A. P. Rotte te Middelburg (Gravenstraat) in de bakkerij. (1975).
