het francois ryckhalsmuseum te middelburg
1 78
terwijl je toch onwetend was van enige
historie van het huis. Tot drie keer toe
daarna het pand betreden; mediterend,
metend, geheel alleen. Toch was er
steeds het gevoel in goed gezelschap te
vertoeven: met dat van iemand die je
heel bewust in de geest naar jetoe haal
de, omdat jenaarzijn tegenwoordigheid
verlangde en de even ongrijpbare als in
tense tegenwoordigheid van een dode
dieomjeheeneninje was. Van die „aan
wezigheid" ter plaatse kwam je denken
maar niet los.
Een bod gedaan en onderhandeld.
Vrienden verklaarden je voor dwaas en
vonden het een heel stom huis, maar de
onzichtbare drang bleef. Alles liep mee
en op ongedachte wijze nam je uiteinde
lijk je intrek op de Dam.
Pas in het stadium van optie-op-het-
huis kwam via een buurman en de stads
archivaris, die er kleinschalig over had
gepubliceerd, het bijzondere verleden
van het huis en haar bewoners op je af.
De „gevelstenen-kermis", die van jou
niet hoefde en je nooit tevoren had op
gemerkt in al je Middelburgse jaren, ble
ken toen plots een boeiend en zinvol ver
haal.
In 1638 bleek de familie Ryckhals in
Dam 71 naar hun religieuze opvatting
„Met Christo ryck in als" en een der zo
nen, Francois had zich volgens publica
ties van Bredius en Bolt ontwikkeld tot
een zeer interessant en hoogst begaafd
schilder.
De afbeeldingen van het werk van deze
Ryckhals die je daarna te zien kreeg ver
toonde klaar en prachtig het steengoed,
dat je al sinds jaren vergaarde uit de
Zeeuwse bodem en voorwerpen die je
zorgvuldig had verzameld.
Dit was interessant. Kon zoiets toeval
zijn? Golven energie (waar kreeg je ze op
jouw leeftijd nog vandaan?) dreven je tot
een geheel nieuw initiatief; een studie
over leven en werk van Francois Ryck
hals. Je wilde hem laten herleven, zicht
baar voor velen, in zijn geboortehuis en -
stad.
Alle publicaties, voorzover bekend, wer
den opgedoken en doorgewerkt; je reis
de naar het Rijksbureau voor Kunsthis
torische Documentatie in Den Haag,
waar je je meldde met de woorden: „Ik
wil alles weten over Francois Ryckhals."
Dozen vol documentatie en reproducties
werden aangesleept. Later thuis de ge
gevens geordend en uitgewerkt. Daarna
alle musea in binnen- en buitenland,
waar Ryckhals in de collectie was, aan
geschreven. Dit bracht enige informatie,
Francois Ryckhals: Boereninterieur 1 635. Aanwinst mei 1989 Francois Ryckhalsmuseum Middelburg.
belangwekkende publicaties en vooral
de gevraagde kleurendia's op. Sommi
ge, bijvoorbeeld uit Karlsruhe voor een
prikje (f 10,-), andere voor woekerprij
zen, bijvoorbeeld uit Den Haag (f 350,-).
Toen foto-uitvergrotingen laten maken,
zoveel mogelijk op ware grootte en die
passend ingelijst en opgehangen. Zo
ontstond een visuele documentatie, die
meer was dan een boek waarin men bla
dert. Het werd een prachtig overzicht.
(Wat kan men tegenwoordig toch schit
terend fotowerk maken; menige toe
schouwer meent echt schilderwerk te
zien.) Je collectie voorwerpen, archeo
logisch steengoed, grafiek uit de 17e
eeuw en schilderijtjes van later pasten er
wondermooi bij. Het werd een echt „mu
seum": een eerbetoon aan Francois
Ryckhals.
Inmiddels had je een belangrijk deel van
de musea bezocht. Daarin moest je dik
wijls ware voettochten maken met de
conservator door uitgestrekte en volge
pakte depots, om de werken van Ryck
hals uiteindelijk met eigen ogen te kun
nen aanschouwen, de voorstellingen in
je op te nemen en de vaak mysterieuze
kleur- en betoverende lichtwerking te
bewonderen. Soms zag je een werk als
pronkstuk hangen in een Hollands Kabi
net. Met de diepe indruk die het in je
achter liet reisde je telkens terug naar
Middelburg.
Bij de opening sprak je de hoop uit, ooit
nog eens een echte Ryckhals in zijn ge
boortehuis te kunnen hangen, maar je
dacht niet dat zoiets ooit gerealiseerd
zou kunnen worden. Echter reeds twee
maanden later werd in Amsterdam een
boereninterieur van Francois Ryckhals
op een veiling aangeboden. Hoewel er
veel belangstelling voor bestond uit bin
nen- en buitenland, kwam het toch, op
min of meer wonderbaarlijke wijze, na
zo'n 350 jaar terug in het geboortehuis
van de meester en wellicht op de plaats
van zijn ontstaan. Een geweldige ge
beurtenis. Een bewonderenswaardig
begin.
Je zette de deur van het museum open
en je ging voort met de studie.
Hier volgt reeds enige informatie over
het huis; de opmerkelijke gevelstenen
en over werk en meesterschap van Fran
cois Ryckhals:
