Traverse Een tentoonstellingsproject in Zierikzee
metaal, glas en steen, vult de entree
ruimte van de poort met een monu
mentaal werk bestaande uit elf gegal
vaniseerde ijzeren ribben in marmeren
voeten (de ruggegraat). De twaalfde
(zwevende) rib is van glas gemaakt en
staat los van de andere ribben in een
gewricht van marmer.
Sfeer
De „galerie" is een langgerekte ruimte
onder de houten overkapping die in
een hoefijzervorm rondloopt over de
poort. Geïnspireerd op het ritme van de
zware balken en de nissen in de muren
zal de schilder Hans Richters een nog
onbestemd werk gaan uitvoeren. Hans'
werk draagt een expressionistisch
karakter. De directe ervaring van het
schilderen is voor hem van wezenlijk
belang. Hij ondergaat de sfeer van de
omgeving en brengt zijn ervaringen ter
plaatse op het doek: „Ik wil mij niet op
voorhand aan mijn verblijf in de poort
vastpinnen op uitspraken ten aanzien
van mijn verbeelding. Ik wil direct
associatief op de ruimte reageren met
ver in mijn achterhoofd de vele hoe
danigheden van het gebouw verweven
met de verandering die de ruimte
ondergaat door mijn ingrijpen". Een
terugkerend motief in zijn werk is het
naakte bestaan van de mens. Het kleur
gebruik van Hans Richter is meestal
sterk emotioneel geladen. Het zal
boeiend zijn te zien hoe hij zijn
ervaringen in het mysterieuze poort
gebouw, tussen de zware muren die
hem scheiden van tijd en ruimte, heeft
vertaald.
Ook Willem van Anraad proeft de sfeer
maar zijn verwerking is introverter.
Over zijn werk in de afgelopen jaren
zegt deze Zierikzeeënaar: „De struc
tuur en de kleur van het Zeeuwse lage
land is een grote inspiratiebron. Ener
zijds het wijdse strakke land met hoge
wisselende luchten, anderzijds het
menselijk ingrijpen daarin. De zwart
geteerde boerenschuren, verweerde
golfplaten, bouwsels in het veld en de
oppers getuigen ervan. De weergave
van deze objecten in het landschap
werd steeds abstracter. De romantische
gedachte over menselijke tekens in het
landschap werd vaak vertaald in struc
tuur en kleur". Hij ziet in het Noord-
havenpoortproject een voortzetting van
zijn vroeger werk. De monumenten
brengen hem op gedachten over de
tekens en getuigenissen van vroeger
tijden. De functie van dergelijke gebou
wen als kruispunt van oorlogshande
lingen en belegeringen overschaduwt
in zijn ervaringswereld de functie van
de doorgang. De verwerking van deze
ideeën zijn niet in romantische tafe
relen terug te vinden maar in de weer
gave van verweerde „doorbloede"
muren en de schilderachtige verwer
king van de Noordhavenpoort zelf.
Zo krijgt beleving een bijna abstracte
vorm.
Hoeveelheid
Pieternel de Bruijn betrekt de zoge
naamde torenkamer, de ruimte die zich
recht boven de poort bevindt en de
galerie in tweeën deelt. Zij is schilderes
en probeert in haar werk opgedane
indrukken, sferen en situaties samen te
brengen, zodanig dat er associatieve
verhalen ontstaan. Deze verhalen
wekken de indruk uit mythen en rituelen
te zijn ontstaan. Toch blijven er vraag
tekens in het beeld, er is geen alle
daagse werkelijkheid in aan te geven,
de oorsprong blijft verborgen. Voor
Traverse koos Pieternel een vast om
lijnd uitgangspunt: Alles wat te maken
heeft met heraldiek: wapenschilden,
familiewapens, stadswapens. De kleine
ruimte waarin de schilden komen te
hangen bepaalt de vormen waarmee ik
ze beschilder, leder schild vertelt een
verhaal. „Ik gebruik daarbij mijn eigen
vormentaal en ontleen tevens vormen
aan de plek die ik heb gekozen. Ik wil
de ruimte helemaal volhangen om
massaliteit en hoeveelheid aan te
geven: Een ruimte volgehangen met
schilden: de blazoenkamer".
In het achterste gedeelte van de galerie
exposeert Marijke Folkertsma. Behalve
als schilderes werkt zij ook als
free-lance fotografe. Zij is gefascineerd
door het proces van het waarnemen en
de rol van de tijd daarin. Terwijl ze in
de fotografie het moment vastlegt,
werkt ze tijdens het schilderen met een
groot aantal momenten. We zien niet
één ding tegelijk en registreren niet in
één oogopslag wat we gezien hebben
zoals een camera dat doet, maar ons
oog beweegt zich op een willekeurige,
haast wispelturige manier door de
ruimte.
We zien iets in een oogwenk maar
besteden er geen aandacht aan omdat
we niets bijzonders hebben gezien.
Soms valt ons iets op en kijken we wat
langer. We registreren niet maar selec
teren onbewust in een razend tempo.
We onthouden misschien wat we ge
zien hebben maar vergeten hoe het
eruit zag. Een beeld bouwen we op uit
een groot aantal momentopnames.
Zo bouwt ze tijdens het schilderen een
beeld op uit fragmenten. „De poort is
voor mij in de eerste plaats een
doorgang. Terwijl het gebouw blijft
staan trekt het leven eraan voorbij in
ontelbare ogenblikken, vluchtig als
gras en veranderlijk als water".
Haar werk in de poort is opgebouwd uit
foto's. Foto's van de zee, die geen
vaste vorm heeft maar toch altijd zee is
en van toevallige ogenblikken uit het
leven op Schouwen-Duiveland.
De foto's gaan op in een groter geheel
dat de achterste ruimte van de galerie
vult. Zo worden ze weer tot wat ze eens
waren: momentopnames die op zichzelf
geen betekenis hebben en verdwijnen
terwijl ze opgaan in een niet te bevat
ten totaalbeeld.
Verleden
Aan de stadszijde van de Noord-
havenpoort achter de Gotische voor
gevel ligt een hoog vertrek met een
balustrade, de voorkamer. Een trap
naar boven leidt naar de zogenaamde
troonzaal en een trap naar beneden
naar de kelder en een donkere gang.
Bezoekers voelen zich in deze ruimtes
terug naar de middeleeuwen verplaatst.
De kunstenaars die aan het Traverse
project werken ervaren hetzelfde.
De graficus Ton Lamper verwees in
eerder werk al vaak naar het verleden.
Hij ontleende er zijn onderwerpen aan
welke verwijzen naar cultuurhistorische
en archaïsche motieven. Daarnaast
speelt in zijn werk de menselijke figuur
een rol. Enerzijds als vertolker van
gevoelens en ideeën anderzijds als
vorm of decoratief element. In zijn be
schouwing van het poortgebouw richtte
Ton Lamper zijn blik op het verleden
en vond er naast zijn uitgangspunt
kleuren en motieven: „het aspect ver
dediging en de poort als grens tussen
binnen en buiten decoratieve pa
tronen zoals ze in de poort aanwezig
zijn, kleuren en tekens uit de heraldiek".
Rondom de buitendeur hangen etsen.
67
