Boekbesprekingen
H. Sarfatij (red.): "Verborgen
steden", Stadarcheologie in Nederland.
Uitg. Meulenhoff Amsterdam, 1990;
rijk geïllustreerd in kleur en zwart-wit;
prijs: f 59,50.
De redactie van "Verborgen steden"
heeft in dit boek getracht de resultaten
van de Nederlandse stadsarcheologie
overzichtelijk er, in samenhang bijeen
te brengen. De oorsprong en groei van
oude steden heeft in de mediëvistiek
altijd veel aandacht gekregen, maar
het zijn vooral archeologen geweest
die sedert de Tweede Wereldoorlog
door oudheidkundig bodemonderzoek
in door de oorlog verwoeste oude
stadskernen veel nieuwe materiële en
topografische gegevens hebben aan
gevoerd. Zij gaven aan het historisch
onderzoek van veel steden dikwijls een
verrassend nieuw perspectief.
Het moet voor de redactie van
"Verborgen steden" geen gemakkelijke
opgave geweest een onvermijdelijke
selectie toe te passen in de verschei
denheid van objecten om vervolgens te
bepalen of de "uitverkoren stad" wel of
niet wat uitvoeriger diende te worden
besproken. Negentien "voorbeeld
steden" werden niet alleen om hun
rijke historische achtergrond, maar ook
voor het verkrijgen van een zekere
diversiteit in onderwerpen, uitgekozen
om per stad 5 tot 12 bladzijden te
vullen. Het hoofdstuk "Opgravingen in
negentien steden" omvat niet minder
dan 122 bladzijden, waarin door enkele
auteur-stadsarcheologen helaas nogal
wat ruimte is verspild aan zaken die
niet specifiek met het hoofdonderwerp
"Stadsarcheologie" hebben te maken.
Het zou minder storend zijn geweest
als in een volgend hoofdstuk "Panorama
van de stadsarcheologie in Nederland"
aanzienlijk meer ruimte was toegemeten
aan een 65-tal "kleinere" steden van
niet te miskennen archeologisch en
historisch belang. Dit hoofdstuk omvat
slechts 25 bladzijden, waarin per
provincie die plaatsen werden geselec
teerd waar het stadsonderzoek een
meer permanent karakter heeft o.a.
door de aanwezigheid van een officieel
aangestelde stadsarcheoloog, een luxe
die niet iedere gemeente zich kan ver
oorloven. De provincie Zeeland komt
er in "Verborgen steden" bijzonder
karig af: een uitgebreide behandeling
van één van de oude kernen, bijv. die
van Aardenburg of Middelburg, zou
landelijk - en zeker thematisch gezien -
niet hebben misstaan. In het gehele
boek worden er twee bladzijden (in het
laatste hoofdstuk) uitgetrokken voor
een beknopte beschrijving van archeo
logisch onderzoek in Aardenburg,
Domburg, Middelburg en Zierikzee;
Goes en Axel worden ergens terloops
in een paar zinnen aangehaald. Voor
regionale informatie en voor de bij de
onderwerpen vermelde literatuur kan
men beter in andere boekwerken zijn
licht opsteken.
"Verborgen steden" is ondanks zijn hier
en daar onbedoelde onevenwichtig
heden een interessant overzicht ge
worden van de betrekkelijk laat tot
ontwikkeling gekomen tak van de
archeologie, het stadskernonderzoek.
De talrijke afbeeldingen van opgravings-
putten, plattegronden en bodemvond
sten laten in "Verborgen steden" de
vakbekwaamheid van tal van archeo
logen en hun medewerkers: fotografen,
tekenaars en restaurateurs ruimschoots
zien. Iedere goed verzorgde opgra-
vingsput met fraai getinte vlakken en
wanden en te "lezen" grondsporen
heeft in het "veld" iets fascinerends.
Dat zal niemand ontkennen.
In "Verborgen steden" zijn echter naar
verhouding veel te veel opgravings-
putten afgebeeld die bovendien dikwijls
zo kleinschalig zijn dat er nauwelijks
iets aan te beleven valt. Ofschoon de
moderne lay-out in zijn geheel geno
men zeer smaakvol is verzorgd - in het
bijzonder ook de omslag - is er op de
keuze, de kwaliteit en de originaliteit
van verscheidene afbeeldingen nogal
wat aan te merken.
J.A.T.B.
Hulst toen en nu
G. Sponselee en E. Taelman
Van Geyt Productions,
Hulst 1989
96 pagina's
Groot Hontenisse van 1900 tot nu
G. Sponselee en E. Taelman
Van Geyt Productions,
Hulst 1989
96 pagina's
Land van Axel toen en nu
J. C. Boeye en P. Stockman
Van Geyt Productions,
Hulst 1989
103 pagina's
Clinge, Graauw, Heikant, Hulst,
Nieuw-Namen en Sint-Jansteen van
1900 tot nu
C. Buysrogge en G. Sponselee
Hulst 1990
Van Geyt Productions,
102 pagina's
De gemeenten Sluis en Aardenburg
toen en nu
G. A. C. van Vooren
Van Geyt Productions,
Hulst 1990
93 pagina's
100 jaar Sas van Gent en Westdorpe
E. Sarneel
Van Geyt Productions,
Hulst 1990
95 pagina's
Terneuzen, Sluiskil, Zaamslag van
1900 tot nu
P. Stockman
Van Geyt Productions,
Hulst 1990
96 pagina's
Wie denkt dat de voortschrijdende
Europese integratie en mondialisering
de geografisch gebonden identiteit
zullen ondermijnen, onderschat het
diepgewortelde verlangen van de mens
kennis te nemen van de geschiedenis
van de eigen geboortegrond of woon
omgeving. Dat de fotoboeken appeleren
aan die gevoelens van verbondenheid
met de eigen stad of streek, blijkt uit de
lange intekenlijsten achter in de boe
ken. De intekenlijsten zijn kennelijk
terug van weg geweest.
194
