Architektuur en plein publiek of bepaalde eigenschappen van het gebouw (veel daglicht, onderhoudsvrij). De plek waar het ontwerp gerealiseerd gaat worden, architekten spreken van 'de situatie' is de tweede probleem stellende faktor voor de architekt. Staat het gebouw in de stad of in een kwetsbaar landschap? Kan het gebouw vanuit een of meerdere richtingen benaderd worden? Op de invloeden vanuit de situatie zal de architekt moeten reageren in zijn ontwerp. De materialen waaruit gebouwen samengesteld worden hebben bepaal de mogelijkheden en onmogelijkheden die door architekten gebruikt kunnen worden. We zien in de geschiedenis dat het uitvinden van nieuwe bouw materialen of konstruktiemethoden kan leiden tot nieuwe uitdrukkingswijzen in de architektuur. Het maken van een ontwerp voor een gebouw kan nu opgevat worden als het oplossen van een puzzel waarvan de puzzelstukken geleverd worden door het programma van eisen, de situatie en de bouwtechnische middelen. Architekten die hun ontwerpenergie steken in het zo goed mogelijk op lossen van deze 'bouwpuzzels' zouden we de puzzelende architekten kunnen noemen. De bouwpuzzel vormt voor hen een direkt aanknopingspunt om aan het werk te gaan. De puzzelende architekt onderscheidt zich van zijn collega's door zich af te keren van het debat over de betekenis van architek tuur in culturele zin en zich volledig te schikken in zijn dienende rol: het oplossen van de bouwpuzzel. Na de tweede wereldoorlog begon Europa aan de wederopbouw. Dit resulteerde onder andere in een enorme vraag naar woningen. Het is in deze periode, de 50er jaren, dat de puzzelende architekt opgang maakt. De puzzel stukken werden geleverd door een samenleving die in korte tijd zeer veel goedkope woningen wilde realiseren en de industrie die door serieproduktie en prefabricage kans zag grote hoe veelheden bouwmateriaal te produ ceren. Zoals bij een echte puzzel het resultaat bepaald wordt door de puzzelstukken, werden de ontwerpen van de architekten in de jaren '50 in belangrijke mate bepaald door de vragen die van buitenaf aan hen ge steld werden. Wat we in de plannen voor Hulst zien is dat het niet de maatschappij is die de uitkomst van de puzzel bepaald, maar de architekt zelf. Zo zien we in een aantal plannen dat de ontwerper een duidelijke vorm stelt en daarbinnen het programma huisvest. Elementen van de puzzel zijn vaak rasters: het te bouwen volume wordt opgedeeld in gelijke delen die gekoppeld aan konstruktieve eigenschappen van bouwmaterialen. In deze rasters wor den de bouwmaterialen geordend door ze bijvoorbeeld op de rasterlijnen te plaatsen. Vervolgens probeert de architekt (al puzzelend?) de vereiste ruimtes in dit rastersysteem in te passen. Nederland heeft een stroming voortgebracht, het strukturalisme, waarin de ruimte die gevormd word door gestandariseerde bouwstrukturen onderzocht werd op zjn maatschap pelijke betekenis. Aldo van Eyk, de spraakmakende architekt en stede- bouwkundige supervisor van het Maasbaaiprojekt in Middelburg heeft zijn internationale bekendheid te danken aan zijn werk als strukturalist. Het Burgerweeshuis te Amsterdam geldt als een van de grootste voor beelden van deze stroming. In het Burgerweeshuis is de puzzel, het ontwerpen van een bouwkundige struktuur, in dienst gesteld van de Ontwerp: P. Wisse. Ontwerp: C. J. Keulemans. NOORD OOST/WEST 220

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Tijdschrift | 1990 | | pagina 22