Zeeland revisited
zeiljacht de Atlantische oceaan was
overgestoken, maar Zeeland, nee.
Toen ze dat mededeelde en daarop
aan mij vroeg of ik er ooit was geweest
was de beaming van die vraag eigenlijk
een leugentje om bestwil. Het overste
ken van die denkbeeldige grens op
een Belgisch strand, lurkend aan een
fles hoestsiroop, ach, moet dat als een
bezoek geboekstaafd worden? En toch
kende ik de eilanden provincie door
ogen die niet de mijne zijn maar die
soms hetzelfde gevoel voor detail aan
de hand leggen. Observatie op een
zeedijk, voorliefde voor vogels, wonen
in een huis met de geluiden van de zee
dichtbij. Adolescent in een natuur die je
eigen is. Na een jaar in Amerika vertoeft
te hebben wist ik welke boeken ik
vergeten had mee te nemen: Warrens
Geheime Dagboeken. En eenmaal
terug heb ik ze allemaal weer gelezen,
voor de derde of vierde keer.
Hoe Warren op een mysterieuze wijze
Zeeland weet bloot te leggen voor
iemand van een andere generatie,
iemand die dezelfde voorliefde voor de
natuur, speciaal vogels had. Dat alles
heb ik Hans Warren ooit tijdens de
presentatie van het vijfde deel van zijn
Geheim Dagboek duidelijk trachten te
maken. Hoe het Kokmeeuwenmeer
achter Vries in Drenthe vijftien jaar later
voor mij hetzelfde inhield. Al bleef het
geluid van de zee achterwege. Hoewel
ik mezelf soms in mijn bed verbeelde,
wanneer het geluid van een auto op de
Rijksstraatweg was weg gestorven, dat
het ruisen van de zee ver weg hoor
baar moest zijn. Of het was het ruisen
van de stilte, het heel even ontbreken
van elk geluid.
Hetgeen ik ook uit de Geheime Dag
boeken destilleer en oorzakelijk niets
met Zeeland te maken heeft, kan
omschreven worden als een identifi
catie met Warrens (school)jeugd. Ook
ik voelde me even onbegrepen door
klasgenoten,
ook ik was, door andere redenen, een
vreemde eend in de bijt die uitgestoten
diende te worden. Warren kon zijn
toevlucht nemen tot de natuur, ik nam
de fiets en peddelde via het Hoge Land
naar de zeedijk, we waren inmiddels
van Vries naar Groningen verhuisd.
Ik zocht blijkbaar mijn Zeeland maar
trof het nooit zo mooi aan als Warren
het heeft beschreven.
Wat doe je met plekken die je dierbaar
zijn en waar herinneringen liggen.
Twee jaar geleden heb ik een roman
over de veenkoloniën en het café-
billiard van mijn grootvader geschreven.
Een week voordat ik voor een jaar naar
Amerika vertrok heb ik het met enige
schroom bezocht in de wetenschap dat
het boek al was uitgekomen en dat het
nu veilig zou zijn om de werkelijkheid
aan mijn fictie te toetsen. Het bleek een
vergissing, een die ik nooit weer wens
te maken. Het café-billiard huisvestte
een drukkerij, de kanalen waren
gedempt, ik wist dat, maar kon nooit
bevroeden dat de invloed op het land
schap en mijn herinneringen zo
desastreus zou kunnen zijn. Eenzelfde
uitwerking hebben de Geheime
Dagboeken op me. Warren heeft
Zeeland zo liefdevol beschreven,
althans voor mij, dat ik er met enige
schroom heen zal gaan omdat alles
anders zal zijn dan het ooit beschreven
is. Daarnaast koester ik mijn eigen
Zeeland. Kreeg ik niet in Amerika de
eerste exemplaren van mijn jeugdboek
"Rikkert en de Ramp" opgestuurd?
En bladerde ik niet in een vers geurend
boek en las de tekst die opeens zo
anders was, keurig gezet in een mooie
bladspiegel? Een boek over een jongen
die met zijn vader in diens coaster
afvaart naar Zeeland in het Rampjaar.
Een jongen die tegen wil en dank een
heldenrol vervult, een jongen die de
grens tussen jeugd en volwassenheid
niet meer kan traceren, een jongen in
verwarring. Het was juist vreemd dat in
Amerika gedrukt te zien en het was
nog vreemder maanden later op het
toneel van de theaterfaculteit van
UCLA in Los Angeles, tijdens een
congres over de Nederlandse taal, een
uitnodiging te krijgen om iets over
Zeeland te schrijven. Zeeland, daar
ben ik haast nooit geweest, moet ik
hebben uitgeroepen om er maanden
later achter te komen dat ik er altijd al
ben geweest. En dat heb ik te danken
aan Hans Warren, niet de mis gelopen
halve kippen of de flessen hoestsiroop
op een strand waar een grens niet
traceerbaar was. Ik moet altijd al in
Zeeland zijn geweest.
22
