EEN BROEINEST DER
BERTALTENA
Boekbesprekingen
uit, want het daarmee gepaard gaande
uithoudingsvermogen had Van der
Veer in Zeeland beslist nodig.
Van der Veer voerde de straatcolpor-
tage in, waarmee hij in Vlissingen
nogal veel succes had. Dat was minder
het geval in Middelburg, waar de (uit
Vlissingen komende) colporteurs
werden bekogeld met stenen en
modder, en werden getrapt en geslagen.
Van der Veer zette in de winter van
1892 op 1893 in beide steden ook
protestbewegingen van werklozen in
gang. Hoewel het daarbij niet kwam tot
zulke wilde toestanden als in Friesland
of Groningen omdat daarvoor in
Zeeland het klimaat ontbrak, werden
de activiteiten van de 'woelgeest' Van
der Veer onder de werkloze arbeiders
in Vlissingen toegejuicht maar door de
autoriteiten van die plaats met bezorgd
heid gade geslagen. Van der Veer
boekte daarbij enig succes, toen aan
een twintigtal arbeiders werk werd
verschaft.
De SDB groeide in deze jaren. Altena
levert over deze tijd boeiende beschrij
vingen. Zoals van de propagandistische
wandeltochten die in deze jaren vanuit
Vlissingen werden gehouden, waarbij
de propagandist hier en daar een
praatje hield en verder socialistische
liederen werden gezongen. Niet altijd
ging het even gemoedelijk als in
West-Souburg, waar de socialisten op
het plein de Carmagnole dansten.
In Koudekerke kwam het door het
grote tal mensen dat mee was gegaan
net niet tot een veldslag, maar werd het
een wedstrijd wat het hardste klonk:
'Wien Neêrlands bloed' of het
'Vrijheidslied'. Maar soms werden de
socialistische pioniers met stenen
ontvangen en vielen er klappen.
Overigens moet men wel bedenken dat
de historisch veel minder interessante
afdeling van Patrimonium in Vlissingen
- in het boek van Altena ook uitvoerig
beschreven - door het optreden van
A.S. Talma toen drie keer zo groot was
als de SDB. Maar van dat Patrimonium
ging weinig uit. En nadat Talma
vertrokken was, bleven de activiteiten
voornamelijk beperkt tot het de arbeider
de diepere betekenis van zijn lot leren
zien en met name hoe deze zich daarin
had te schikken.
In deze jaren bleek ook het verschil
tussen Vlissingen en Middelburg.
Waar in Vlissingen de betere standen -
op een enkeling als Talma na - de
werklieden in hun ellende lieten
stikken, bouwden te Middelburg figuren
uit de burgerij voortdurend bruggen om
de kloof tussen de standen te dichten.
Daar bestond een vereniging voor de
bouw van arbeiderswoningen, werd in
'Ons Huis' sociaal-cultureel werk onder
arbeiders bedreven en hield een Chr.
Volksbond zich met hen bezig.
Op zoek naar een
socialistische cultuur
Rond de groeiende afdeling van de
SDB ontstond in de jaren negentig van
de vorige eeuw een echt cultureel
verenigingsleven. Naast het politiek
vergaderen kwamen al spoedig
gezellige onderonsjes en andere
activiteiten. Zo was er bijvoorbeeld een
Sinterklaasfeest voor de kinderen.
De vereniging 'Gelijke Plichten - Gelijke
Rechten' speelde bii de ontwikkeling
van het culturele leven onder de
Vlissinger socialisten een belangrijke
rol. Een zangclub ontstond en een
toneelclub, een afdeling van de
114
