"Het Zeelandgevoel" (6) Walcheren
exposeren als Heyse, Hart Nlbbrig,
Jacoba van Heemskerken Mondriaan.
Aan zijn vrouw schreef Jan dat hij
dikwijls met Piet Mondriaan ging
lunchen, "koffie drinken" zeiden ze
toen.
Veel verder lijkt me dat het contact
met onze grote vernieuwer niet is
gegaan.
Talrijke bezoekers kwamen speciaal
voor Toorop naar Domburg, de Van
Schendels en bv. zijn vrienden uit
Nijmegen, waarheen hij in 1908 is
verhuisd, Nolet en Deurvorst.
Er zijn nog foto's over van de
bijeenkomsten, die een hele periode
herscheppen in arrangement en
kleding. En Toorop had goede vrien
den. Hij was een trouw schrijver en dat
bevordert het bewaren van vriendschap.
Nolet hielp hem aan een huis in
Nijmegen toen hij uit Amsterdam weg
wilde waar de lucht hem te benauwd
werd. Bovendien was hij in 1905
katholiek geworden en meende, zeer
terecht, in Nijmegen meer vrienden en
geloofsgenoten dan in andere steden
te vinden en tegelijk in een mooie buurt
te kunnen wonen.
De uitgebreide correspondentie met
Nolet is door de goede zorgen van zijn
zoon die naar Australië is gegaan toch
weer in Nijmegen terecht gekomen en
daar te raadplegen. Toorop zelf
bewaarde al zijn brieven en brief
kaarten, en heeft ons op die manier
een schat van informatie nagelaten
over wat hij deed, wie hij sprak, wie zijn
modellen waren en hoe hij zich voelde.
Ook zijn vrouw Annie en zijn dochter
Charley waren dikwijls van de partij;
men vindt ze terug op vele Domburgse
foto's. Annie sprak met haar vrienden
het liefste Engels, haar landstaal, die
ze met haar dochter ook gebruikte.
Het echtpaar, dat leren we uit de
brieven, sprak eerst Frans met elkaar
in de Belgische tijd, daarna Engels en
tenslotte Nederlands. Tenminste Jan
deed dat, Annie heeft nooit goed
Nederlands geleerd. Annie was met
Charley veel in Engeland in Lissadell
ten Zuid-westen van Londen in het
oude familiehuis.
Jan was gewend veel alleen te zijn;
hij vond dat ook helemaal niet erg
omdat hij zo zeer in zijn werk opging.
Vooral met Charley heeft Jan
levenslang een uitstekende verhouding
gehad. Doordat hij niet zo gelukkig was
met zijn schoonzoon gaf dat tijdelijk
wat moeilijkheden, maar dat is nooit
een belemmering geweest bij hun
grote vertrouwdheid.
In Domburg woonde Toorop tegen
over de kerk, dus midden in de
dorpsstraat in een aantrekkelijk
huizenrijtje dat er nog is. De familie
Drabbe woonde vlakbij. De zoon van
Mies, Frans Elout, is in het bezit
van een prachtige tekening van
Toorop van Mies en de generaal in
hun tuin in de Weststraat. Trouwens
heel Domburg diende als model, niet
alleen de mensen, maar ook het strand
is op veel tekeningen en aquarellen
vertegenwoordigd. De prachtigste,
soms ijl behandelde bladen, bestaan
nog van de Zeekant, waar hij zat met
de Van Schendels en met Boutens, die
zittend op het strand achter het
Badhotel een zeer mooi gedicht voor
hem maakte.
Maar de plek, die mij als vanzelf
sprekend het meest dierbaar is in
Walcheren, is mijn eigen huis in Veere.
Een laat 18e eeuws boerderijtje, tegen
de kerkmuur gebouwd met achter in de
tuin de opgeknapte stallen omringd
door een ruim stuk groen. Er bestaan
luchtfoto's van Veere, waarop duidelijk
blijkt hoe "groen" dat stukje midden in
het stadje is.
Vlak naast de grote kerk, met zijn
ruim terrein rondom, heerst een oase
van rust, ook al omdat het aardige
einde van de Wijngaertstraat waaraan
mijn complex ligt een poortje is in de
oude muur en dus kan de straat niet
voor alle vehikels als doorgang dienen,
maar wordt gewoonlijk door wandelaars
gebruikt.
Er was een serie in de radio enige
maanden geleden waarin iedere week
door een schrijver, die uit het buitenland
afkomstig in Nederland kwam wonen,
werd verteld wat hij het mooiste plekje
in Nederland vond. Daar was ook Felix
Kaplan bij die naast de Papaver stond
te vertellen dat deze behuizing en de
tuin voor hem favoriet waren. Natuurlijk
moeten we daarbij bedenken dat de
oude Veerse straatjes met hun originele
steunberen aan die hele indruk hebben
meegewerkt.
We hebben dus twee soorten
behuizing, al genoemd "de Papaver"
van oudsher bestemd als behorende
bij de "Coerenblom", op de Kaai, het
huis dat Claire Bonebakker zo schit
terend heeft gerestaureerd en waar
"de Prins van Oranje" nog heeft
gelogeerd. Als bewijs van dit verhaal
liggen de rekeningen van de schoor
steenrestauratie ten behoeve van het
bezoek van de Prins nog op het
stadhuis. Naar aanleiding van de twee
ouderwetse mooie bloemen noemde ik
de gerestaureerde schuren
"de Zonnebloem", dat het duidelijk zou
zijn dat ze bij elkaar horen.
Veel kunstenaars maken gebruik
van de woningen om er te schrijven of
ander werk te doen of misschien alleen
maar te rusten. Er zijn er genoeg te
vinden!
Natuurlijk is de keuze Veere niet
toevallig. Wat een verrukkelijk plaatsje
met zoveel originele woningen, een
haven waar nu pleizierboten liggen.
En Veere geniet als heel Walcheren en
de rest van Zeeland van de wolken en
de onvergetelijk mooie luchten die ze
opleveren; rondom met water en
betrekkelijk veel wind die de regenbuien
wegjaagt. Iedere avond horen we dat
het water minder in Zeeland neerstort
en er meer dan elders de zon schijnt.
Om zijn uitspansel is Zeeland gere
nommeerd en nergens in Nederland
vinden we een mooiere zonsondergang.
204