"Het Zeelandgevoel" (6) Walcheren exposeren als Heyse, Hart Nlbbrig, Jacoba van Heemskerken Mondriaan. Aan zijn vrouw schreef Jan dat hij dikwijls met Piet Mondriaan ging lunchen, "koffie drinken" zeiden ze toen. Veel verder lijkt me dat het contact met onze grote vernieuwer niet is gegaan. Talrijke bezoekers kwamen speciaal voor Toorop naar Domburg, de Van Schendels en bv. zijn vrienden uit Nijmegen, waarheen hij in 1908 is verhuisd, Nolet en Deurvorst. Er zijn nog foto's over van de bijeenkomsten, die een hele periode herscheppen in arrangement en kleding. En Toorop had goede vrien den. Hij was een trouw schrijver en dat bevordert het bewaren van vriendschap. Nolet hielp hem aan een huis in Nijmegen toen hij uit Amsterdam weg wilde waar de lucht hem te benauwd werd. Bovendien was hij in 1905 katholiek geworden en meende, zeer terecht, in Nijmegen meer vrienden en geloofsgenoten dan in andere steden te vinden en tegelijk in een mooie buurt te kunnen wonen. De uitgebreide correspondentie met Nolet is door de goede zorgen van zijn zoon die naar Australië is gegaan toch weer in Nijmegen terecht gekomen en daar te raadplegen. Toorop zelf bewaarde al zijn brieven en brief kaarten, en heeft ons op die manier een schat van informatie nagelaten over wat hij deed, wie hij sprak, wie zijn modellen waren en hoe hij zich voelde. Ook zijn vrouw Annie en zijn dochter Charley waren dikwijls van de partij; men vindt ze terug op vele Domburgse foto's. Annie sprak met haar vrienden het liefste Engels, haar landstaal, die ze met haar dochter ook gebruikte. Het echtpaar, dat leren we uit de brieven, sprak eerst Frans met elkaar in de Belgische tijd, daarna Engels en tenslotte Nederlands. Tenminste Jan deed dat, Annie heeft nooit goed Nederlands geleerd. Annie was met Charley veel in Engeland in Lissadell ten Zuid-westen van Londen in het oude familiehuis. Jan was gewend veel alleen te zijn; hij vond dat ook helemaal niet erg omdat hij zo zeer in zijn werk opging. Vooral met Charley heeft Jan levenslang een uitstekende verhouding gehad. Doordat hij niet zo gelukkig was met zijn schoonzoon gaf dat tijdelijk wat moeilijkheden, maar dat is nooit een belemmering geweest bij hun grote vertrouwdheid. In Domburg woonde Toorop tegen over de kerk, dus midden in de dorpsstraat in een aantrekkelijk huizenrijtje dat er nog is. De familie Drabbe woonde vlakbij. De zoon van Mies, Frans Elout, is in het bezit van een prachtige tekening van Toorop van Mies en de generaal in hun tuin in de Weststraat. Trouwens heel Domburg diende als model, niet alleen de mensen, maar ook het strand is op veel tekeningen en aquarellen vertegenwoordigd. De prachtigste, soms ijl behandelde bladen, bestaan nog van de Zeekant, waar hij zat met de Van Schendels en met Boutens, die zittend op het strand achter het Badhotel een zeer mooi gedicht voor hem maakte. Maar de plek, die mij als vanzelf sprekend het meest dierbaar is in Walcheren, is mijn eigen huis in Veere. Een laat 18e eeuws boerderijtje, tegen de kerkmuur gebouwd met achter in de tuin de opgeknapte stallen omringd door een ruim stuk groen. Er bestaan luchtfoto's van Veere, waarop duidelijk blijkt hoe "groen" dat stukje midden in het stadje is. Vlak naast de grote kerk, met zijn ruim terrein rondom, heerst een oase van rust, ook al omdat het aardige einde van de Wijngaertstraat waaraan mijn complex ligt een poortje is in de oude muur en dus kan de straat niet voor alle vehikels als doorgang dienen, maar wordt gewoonlijk door wandelaars gebruikt. Er was een serie in de radio enige maanden geleden waarin iedere week door een schrijver, die uit het buitenland afkomstig in Nederland kwam wonen, werd verteld wat hij het mooiste plekje in Nederland vond. Daar was ook Felix Kaplan bij die naast de Papaver stond te vertellen dat deze behuizing en de tuin voor hem favoriet waren. Natuurlijk moeten we daarbij bedenken dat de oude Veerse straatjes met hun originele steunberen aan die hele indruk hebben meegewerkt. We hebben dus twee soorten behuizing, al genoemd "de Papaver" van oudsher bestemd als behorende bij de "Coerenblom", op de Kaai, het huis dat Claire Bonebakker zo schit terend heeft gerestaureerd en waar "de Prins van Oranje" nog heeft gelogeerd. Als bewijs van dit verhaal liggen de rekeningen van de schoor steenrestauratie ten behoeve van het bezoek van de Prins nog op het stadhuis. Naar aanleiding van de twee ouderwetse mooie bloemen noemde ik de gerestaureerde schuren "de Zonnebloem", dat het duidelijk zou zijn dat ze bij elkaar horen. Veel kunstenaars maken gebruik van de woningen om er te schrijven of ander werk te doen of misschien alleen maar te rusten. Er zijn er genoeg te vinden! Natuurlijk is de keuze Veere niet toevallig. Wat een verrukkelijk plaatsje met zoveel originele woningen, een haven waar nu pleizierboten liggen. En Veere geniet als heel Walcheren en de rest van Zeeland van de wolken en de onvergetelijk mooie luchten die ze opleveren; rondom met water en betrekkelijk veel wind die de regenbuien wegjaagt. Iedere avond horen we dat het water minder in Zeeland neerstort en er meer dan elders de zon schijnt. Om zijn uitspansel is Zeeland gere nommeerd en nergens in Nederland vinden we een mooiere zonsondergang. 204

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Tijdschrift | 1991 | | pagina 6