"Het Zeelandgevoel" (7) Zeeland
rechte lijn der dijken, als een groene
streep op het watervlak, en achter die
streep hier en daar toppen van
boomen, spitsen van torens, vorsten
van roode daken, die over den dijk
schenen te gluren om ons te zien
voorbij gaan. Geen heuvel, geen
bodemverheffing, geen onbedekt huis
was ergens te zien; alles scheen
verborgen, alles scheen in 't water
gedompeld; men zou gezegd hebben
dat deze eilanden op het punt waren
van door de rivieren bedekt te worden,
en dat zij nu het een dan het ander
elkander aanzagen als om zich te
verzekeren dat zij nog boven water
waren. Het scheen dat wij een land
doorkruisten op den dag van den
zondvloed en men verheugde zich in
de gedachte dat men op een schip
was. Nu en dan hield de boot eenige
oogenblikken stil en gingen eenige
Zeeuwsche passagiers in een schuitje
over dat zich richtte naar het strand.
een dier weinige Hollanders ontmoet,
die met ons Latijnen de zwakheid
gemeen hebben van gaarne het geluid
hunner eigene stem hooren.
"Hier in Zeeland", zeide hij mij met
al den ernst van een professor die
college houdt, "zijn de dijken meer nog
dan in de andere provinciën een zaak
van leven of dood. Bij hoogen vloed
blijft geheel Zeeland beneden het vlak
des waters, en zou bij iederen dijk die
doorbrak een eiland in 't niet verzinken.
En het treurigste is dat hier de dijken
niet enkel weerstand moeten bieden
aan den rechtstreekschen aandrang
van het water; maar ook nog aan een
andere nog gevaarlijker kracht.
De rivieren voeren hun wateren naar
zee, de zee werpt zich op de rivieren,
en in deze aanhoudende worsteling
vormen zich onderstroomen die aan de
grondvesten der dijken knagen, tot zij
hen opeens doen instorten, zooals
eene mijn een muur zou doen.
"Juist het tegendeel", antwoordde
hij tot mijn teleurstelling; "de dag kan
komen waarop Zeeland niet langer een
eiland is, maar vastland wordt.
De Schelde en de Maas voeren aan
houdend slib aan, dat in de armen der
zee op den bodem blijft liggen en zich
langzamerhand ophoogende de eilan
den vergroot en steden en dorpen die
aan het strand lagen en hunne havens
hadden door nieuw gewonnen land
omsluit. Axel, Goes, Veere, Arnemuiden,
Middelburg waren eenmaal zeesteden
en zijn thans landsteden. Er zal dus
een dag komen waarop tusschen de
Zeeuwsche eilanden geene andere
wateren zullen stroomen dan die der
rivieren, en waarop een net van
spoorwegen zich over het land zal
uitstrekken, dat aan het vastland zal
verbonden zijn, gelijk Zuid-Beveland er
reeds aan verbonden is. In den
worstelstrijd met de zee wordt Zeeland
grooter. De zee kan misschien zich
Illustratie: L. Radstaak.
Ofschoon ook ik verlangend was om
Zeeland te bezoeken, kon ik toch niet
nalaten deze lieden met een gevoel
van medelijden aan te zien, alsof wat
zij voor eilanden hielden niets anders
waren dan reusachtige walvisschen,
die bij het naderen der schuitjes diep
onder water zouden duiken.
De kapitein van de boot, een
Hollander, bleef, terwijl hij langs mij
heenging, stil staan om naar eene
kleine kaart van Zeeland te zien die ik
in handen had; ik greep deze gelegen
heid bij de haren en bestormde hem
met vragen. Gelukkig had ik in hem
De Zeeuwen moeten aanhoudend op
hunne hoede zijn. Wanneer een dijk in
gevaar verkeert, maken zij een anderen
meer binnenwaarts en slaan van achter
dezen den aanval der wateren gade.
Zoo winnen zij tijd, en naar gelang der
omstandigheden herstellen zij den
eersten dijk of trekken verder terug van
sterkte tot sterkte, of zien dat hunne
voorzorg overbodig is omdat de stroom
van richting verandert."
"En zou het niet kunnen gebeuren",
zoo vroeg ik, altijd begeerlijk naar
dichterlijke indrukken, "dat Zeeland op
een mooien dag ophield te bestaan?"
uitrichten in eenig aander gedeelte van
Holland; maar hier delft zij het onderspit.
Gij kent het wapen van Zeeland. Het is
een zwemmende leeuw, waaronder
geschreven staat: 'Luctor et emergo'."
Hier bleef hij eenige oogenblikken
sprakeloos en er blonk in zijn oogen
een flikkering van trots, die echter
spoedig weder werd uitgedoofd.
Daarop hernam hij met denzelfden
ernst.
Emergomaar niet altijd houdt hij
zich boven. Al de eilanden van Zeeland,
het eene voor het andere na sluimer
den korteren of langeren tijd onder het
4
