Bouwen aan kunst in Zeeland. Utopie of werkelijkheid?
kwaliteiten en funkties van het
Maisbaai-gebied.
Even terug naar de oude stadskern
met het Abdijcomplex. Het Zeeuws
Museum zou graag het op zijn vroegst
in 1996 vrijkomende Rijksarchief gaan
gebruiken. Ineke Spaander, directeur
van het Zeeuws Museum, kan in het
huidige gebouw de collectie niet goed
presenteren: "Wat wij willen is de
hedendaagse beeldende kunst een
vaste plaats geven binnen de collectie.
Nu kunnen we dat alleen maar doen in
wisselende tentoonstellingen. Maar het
museum collectioneert bewust en dat
doet ze niet om het dépot vol te
stoppen, maar om dat werk te tonen
aan het publiek. Als het Rijksarchief
erbij komt dan kan een lange rode draad
van de vroegste geschiedenis tot nu
getoond gaan worden". We praten dan
niet alleen over hedendaagse kunst.
Ook de periode rond de eeuwwisseling,
de Domburgse periode met Jan Toorop,
moet uitgebreid aandacht krijgen,
evenals de 17e eeuw als bloeitijd van
Zeeland. De wandtapijten hebben al
voldoende ruimte. Het meest aan
sprekende deel van de uitbreiding is de
overkapping van de binnenplaats.
Zo komt een ruimte beschikbaar die al
gauw een oppervlak heeft van 300 m2.
Ineke Spaander beseft goed dat de
collectie dan toch aanvulling behoeft:
"Uit de Domburgse periode hebben we
een aantal werken die representatief
zijn, maar lang niet voldoende om die
periode goed in beeld te brengen. Er is
geen Mondriaan in de collectie, terwijl
Mondriaan natuurlijk toch een sleuteltijd
heeft meegemaakt in de periode dat hij
in Domburg werkte." Gezien de prijs
kaartjes die met dit soort aankopen
gemoeid zijn zal het museum het
vooral moeten hebben van bruiklenen.
Om zelf ook wat meer speelruimte te
krijgen moet ook het aankoopbudget
verruimd worden. Dan kan een fonds
gevormd worden om ook zelf aan te
kopen.
Het is duidelijk dat het Zeeuws
Museum en het centrum voor
beeldende kunst van de gemeente
Middelburg geen concurrenten zijn.
Het museum werkt vanuit de collectie
en stelt zich wat beschouwender op,
het centrum beeldende kunst is meer
een proeftuin, waar heet van de naald
ontwikkelingen te zien kunnen zijn.
Maar kan er ook samengewerkt
worden? Schoenmakers: "Ik kan me
heel goed voorstellen dat er op een
bepaald moment een keuze wordt
gemaakt uit de Zeeuwse collectie die
dan in het centrum beeldende kunst
hangt. Rondom een televisie-produktie
als 'Het Zeeuwse licht' (over Domburg
en de daar werkende schilders) kun je
natuurlijk een mooie tentoonstelling
maken". Ineke Spaander: "Je kunt met
eikaars plannen rekening houden, je
kunt afstemmen en eventueel samen
dingen op zetten. Deze zomer was in
het museum een presentatie van Paul
de Nooijer én ook in de Watertoren
(van Oost-Souburg). Twee heel
verschillende presentaties die elkaar
goed aanvullen". Dat was wel een
voorbeeld van een contact met
Vlissingse organisatoren. Is dat
tekenend voor de situatie?
Leon Riekwel, werkt bij de Culturele
Raad Vlissingen. Hij zet zich daar met
name in voor de beeldende kunst.
"Samenhang is nodig om je in ieder
geval landelijk te promoten, je landelijk
te presenteren. Verder zie ik het meest
in een ontmoetingsplek, liefst op één
locatie, maar als het niet anders kan,
wat meer verspreid. Middelburg en
Vlissingen zijn stedebouwkundig toch
sterk met elkaar verbonden.
Maar het gaat vooral om de sfeer
die we in Zeeland moeten en kunnen
realiseren. Als je bijvoorbeeld merkt
hoe enthousiast kunstenaars zijn over
de op zich bescheiden faciliteiten die
we voor het werken in de Watertoren
bieden, dan merk je dat zij daarom
bereid zijn te investeren. Wil Zeeland
zich profileren binnen Nederland en
binnen bepaalde delen van Europa - de
grenzen gaan immers open - dan zal
dat een zodanig bijzonder karakter
moeten hebben dat we niet een soort
epigoon worden van welk museum dan
ook".
Als er een centrum beeldende
kunst komt, kan dat volgens Riekwel in
die samenhang een belangrijke rol
spelen. Maar dat betekent niet alleen
tentoonstellingen maken, maar ook
workshops organiseren, het publiek
erbij betrekken. Kunstenaars als gast-
curatoren zouden eveneens een
goede bijdrage vormen voor een actief
kunstklimaat. Riekwel noemt ook Forum
dat tien jaar lang een ontmoetingsplek
was voor kunstenaars, publiek en
organisatoren. Eén week lang bruiste
Middelburg dan van activiteiten, die het
hele jaar door hun uitstraling hadden.
Epiloog
De gemeente Middelburg heeft een
stichting opgericht die het beeldende
kunstbeleid moet gaan uitvoeren.
Van die stichting wordt ook een stevige
inspanning verwacht om het ontwerp
van Aldo van Eyck gebouwd te krijgen.
Dat kost ruw begroot zo'n 5 miljoen
gulden. De Middelburgse raad moet
dus bewerkt worden. Vandaar de
deelname van drie raadsleden aan het
stichtingsbestuur. Men hoopt ook
andere fondsen aan te boren en lonkt
ook nog naar de provinciale geldbuidel.
Het lijkt gelet op het karakter van
gebouw en programma niet onredelijk
te veronderstellen dat van die kant ook
een flinke duit in het zakje wordt
gedaan. Als dat snel gebeurt kan er
vanaf 1996 gewoon doorbetaald
worden, maar dan aan de uitbreiding
van het Zeeuws Museum.
En dat buitenhuis in Domburg?
Dorimare drukt daar zo zwaar op de
begroting dat zo'n plannetje gevoeglijk
kan worden vergeten, dunkt me.
Bovendien is het veel efficiënter om de
Domburgse erfenis in het Zeeuws
Museum daar ook in beheer te laten.
En de combinatie bibliotheek-kunst
museum in Vlissingen? Middelburg
heeft zo'n voorsprong met een dermate
inspirerend gebouw dat daar iets
overheen tillen te ver zou gaan. Blijft
Neeltje Jans nog. Dat is een locatie
van Wereldformaat. De plannen zijn tot
nu toe vooral op milieu, natuur en
recreatie gericht. Het is te hopen dat de
daadkracht om daar iets mee te doen
lang uitblijft. Zodat er in betere tijden
een plan kan komen voor een van de
mooiste musea ter wereld. Eenvoudige,
heldere architectuur met werkruimtes.
Wie daar kunstenaars van mondiaal
niveau uitnodigt, zou ze wel eens
kunnen krijgen. En waar dat toe kan
leiden
14