"De Schoone Waardin" in gesprek met W.T. van Gelder
Dan de laatste: de relatie tot je
omgevingook daar is natuurlijk een
vervreemdend effect aan de gang,
omdat de Westerse mens z'n milieu en
z'n omgeving verwaarloost. Kijk maar
naar de hele milieuproblematiek.
Ik denk dat je die vier relaties zo goed
mogelijk moet ontwikkelen en inhoud
moet geven.
Laten we eens de openlucht-recreatie
nemen, wat iedereen beschouwt als
een soort "franje' -beleid. Recreëren.
Het woord zegt het al: herscheppen.
Als mens weer meer mens worden.
Dat beschouw ik als een heel wezenlijk
onderdeel van het menselijk gedrag.
Het is ook een taak van de overheid
om daar ruimte en mogelijkheden voor
iedereen voor te creeren. Dat is
hetzelfde met cultuur: een overheid
houdt zich niet bezig met kunst en
cultuur om de kunst en cultuur zelve,
maar omdat de cultuurontwikkeling een
uitdaging voor de mens is om zichzelf
te ontwikkelen en daardoor in een
maatschappij beter met elkaar te
kunnen funktioneren.
V.: U wijst dus in wezen ieder mens
terug op zichzelf. Op z'n eigen
verantwoordelijkheid over hoe hij in het
leven staat. En als overheid - want ook
daarvoor zit u hier - wilt u alleen maar
die instrumenten aanreiken.
A.: Ja, dat in de eerste plaats.
De persoonlijke verantwoordelijkheid
staat voorop. De overheid is
voorwaarden-scheppend. De overheid
moet een terughoudende overheid zijn.
Dat is wat anders dan een terugtredende
overheid trouwens. Een terughoudende
overheid funkioneert in een
maatschappij met erkenning en
waardering voor de initiatieven die
individuen met elkaar nemen. Voor de
persoonlijke beleving kan ik alleen
maar zeggen: realiseer die vier relaties
waarmee de mens leeft en zorg dat die
vier relaties alle vier aan bod komen.
V.: U heeft ook gevraagd om iets te
draaien van Shostakovich, het deel
"allegro molto" uit het achtste strijk
kwartet, uitgevoerd door 't Borodin-
kwartet. Wat betekent die muziek voor
u?
A.: Als ik bezig ben met een heleboel
zaken en ik ga naar muziek luisteren
dan heb ik behoefte aan wat mensen
wel eens als "moeilijke" muziek willen
aanduiden. Als ik naar "makkelijke"
muziek ga luisteren - merkwaardige
begrippen overigens - dan betrap ik
mezelf erop, dat ik na een paar
minuten al aan iets anders zit te
denken. Dat ik wegzweef. Juist de
structurerende muziek van een
Shostakovich, b.v. na een moeilijke
vergadering, vind ik verrukkelijk om
naar te luisteren. Er is nog een klein
puntje bij deze muziek: toen ik afscheid
nam als gedeputeerde van de provincie
Noord-Holland kreeg ik alle concerten
van Shostakovich door het Borodin-
kwartet cadeau van Margreet de Boer,
die nu Commissaris van de Koningin in
Drenthe is geworden. Muziek is een van
die kunstuitingen, waar je makkelijk
vanuit je dagelijkse werk in over kunt
gaan. Lezen ligt voor mij veel moeilijker,
omdat je nota's en rapporten meestal
heel snel leest en als je dan thuis een
mooi boek gaat lezen, heb je een heel
ander tempo nodig om dat goed in je
op te nemen en te kunnen waarderen.
Die overgang is voor mij vaak moeilijk
te maken. Daarom kan ik me wel in de
vakanties uitleven, wat boeken lezen
betreft. Ik lees dan makkelijk vijftien
boeken uit, met als favorieten Berger
en Pirsig.
Zeeland Cultuurland
V.: Tot slot de cultuur. Zeeland
Cultuurmaand. Is dat iets, wat heel
specifiek voor Zeeland is of kennen
andere provincies iets dergelijks ook?
A.: Andere provincies kennen ook wel
iets dergelijks, maar ik vind toch het
sterk benadrukken van de cultuur iets
bijzonders voor Zeeland. Die samen
werking met België (het Festival van
Vlaanderen) en hier het Festival van
Zeeuwsch-Vlaanderen als onderdeel
van Zeeland Cultuurmaand, is iets
unieks. Neem alleen al het slotconcert
van de Zeeland Cultuurmaand vorig
jaar met de Missa Flamenca van Paco
Pena in de kerk in Veere. Ik vind dat
een hele waardevolle bijdrage aan het
culturele leven hier in Zeeland. En wat
zie je dan vervolgens? Dan gaat het
programma naar Amsterdam en dan
staan er grote stukken in NRC-
Handelsblad. Wees blij, dat we dat in
Zeeland kunnen hebben. Daarin
hebben we een voortrekkersrol. En ook
daarbij denk ik: we moeten dat meer
uitdragen. Het moet ook buiten
Zeeland duidelijker worden, dat hier
van alles gebeurt. Het Festival Nieuwe
Muziek heb ik al een paar keer
genoemd. Dat is zo bijzonder, zo
bepalend ook voor de beeldvorming
van Zeeland. Dat kan het nog in veel
sterkere mate zijn. Er zijn meedere
zaken die van nationale betekenis zijn,
mits we het goed aanpakken. Ik denk
dan aan de Roosevelt Awards. Mits we
er ook de financiële middelen voor
creëren. En daar zit wel eens iets
merkwaardigs in. Ik heb al eerder iets
gezegd over die restauratie van de
wandtapijten, die ik echt een heel
bijzonder Zeeuws bezit vind. Daar zou
je eigenlijk een film van moeten
maken. De twee-, driehonderdduizend
gulden die dat kost, terwijl we
miljoenen hebben uitgegeven om deze
schitterende wandtapijten te
restaureren, is dan plotseling teveel.
Dat kan ik niet helemaal begrijpen.
1994 Mondriaan-jaar
Dan het Mondriaan-jaar in 1994.
De gedeputeerde voor cultuur,
mevrouw Greet de Vries-Hommes,
heeft mij gevraagd of ik me daarvoor
wil inzetten. De episode, dat Mondriaan
in Zeeland is geweest is bijzonder
belangrijk. In die periode, mede omdat
Mondriaan met de theosofie in
aanraking is gekomen, waar heel
nadrukkelijk de tegenstelling
mannelijk-vrouwelijk, materie-geest uit
voortkwam, is hij op een gegeven
moment die uitsplitsing "horizontaal
verticaal" in zijn werk gaan maken.
Die periode is in Domburg begonnen.
Wij proberen nu in Zeeland iets te
brengen wat voor diegenen, die naar
de grote Mondriaan-tentoonstelling in
Den Haag gaan, aanleiding kan zijn te
zeggen: ik wil nu ook naar dat
landschap waar Mondriaan in qewerkt
heeft.
In Domburg willen we proberen een
presentatie te geven van Domburg in
de omgeving, want er is altijd die relatie
kunstenaar versus omgeving. Zowel in
de figuratieve zin, zoals kerktoren en
vuurtoren, als in de abstracte vorm.
Het tweede thema is: de mensen.
De relatie tot de ander. Mondriaan
temidden van de Domburg-groep, met
Jan en Charlie Toorop, Jacoba van
Heemskerk, Mies Hille-Drabbe e.a. Die
wisselwerking moet er uit komen.
Vooral de filosofische debatten, die ze
daar met elkaar hebben gehad, zijn
van enorm belang geweest voor het
werk van Mondriaan. U ziet wel, er
gebeuren in Zeeland echt heel veel
leuke dingen!
5
