De ziekenhuisgeschiedenis van Vlissingen
het geciteerde motief tot de schenking
blijkt evenwel dat de schenkers deze
staking met zorg hebben gadegeslagen.
Hebben zij soms een rol gespeeld ten
goede?
De grote schenking van het echtpaar
Blum-De Niet ten bate van een
protestants ziekenhuis te Vlissingen
deed de slapende vereniging Bethesda
plotseling tot bruisend leven komen.
Met een legaat en kwijtschelding van
hypotheken heeft het echtpaar tenslotte
ruim f 715.000,- aan Bethesda
geschonken. Dit bleek in augustus
1933 toen mevrouw Blum kwam te
overlijden. De heer Blum overleed
eerder op 17 november 1929, 77 jaar
oud, in het rooms-katholieke
ziekenhuis St. Joseph te Vlissingen!
Het echtpaar Blum-De Niet wilde
waarschijnlijk met zijn schenking de
ziekenhuisbehoefte voor niet-
katholieken in Vlissingen oplossen. Het
stichten van een protestants-christelijk
ziekenhuis werd echter door de
onkerkelijken aangevoeld als een
drang naar bekering. Het linkse en het
onkerkelijk denkende deel van de
bevolking van Vlissingen accepteerde
deze stuurwijze daarom niet.
Verkwanseld
Van Woelderen was zeer ingenomen
met de onverwachts verschenen kans
op een gloednieuw modern ziekenhuis.
Hij ging de vereniging Bethesda zoveel
mogelijk steun geven. In februari 1929
kwam tenslotte een voorstel in de
gemeenteraad om de bouwgrond aan
de Kerkhoflaan, oorspronkelijk
bestemd voor de bouw van een
gemeenteziekenhuis, te verkopen aan
Bethesda. Na felle discussie werd dit
voorstel aangenomen met 11 tegen 6
stemmen, dankzij de liberalen,
ofschoon die in den lande principieel
tegen een sectarisch ziekenhuis
waren. Verkwanseld, zeiden de linkse
tegenstanders, dit ook gericht tegen
Van Woelderen, die immers voorzitter
en initiatiefnemer was geweest voor
een nieuw gemeentelijk ziekenhuis en
die daarvoor met de raad het
bestemmingsplan der gemeente
Vlissingen en ook de aankoop van de
bouwgrond had bevorderd.
Van Woelderen wilde alleen een goed
ziekenhuis. Liever een gemeentelijk
neutraal ziekenhuis, dat wel, maar als
het niet anders mogelijk was, dan maar
een christelijk ziekenhuis. De felle
standpunten voor en tegen een
christelijk ziekenhuis, die ook de
standpunten onder de leidende
ambtenaren hebben beïnvloed (de
directeur van gemeentewerken O.
bleek in de bewaard gebleven officiële
stukken een geharnast tegenstander),
verhinderden niet, dat Van Woelderen
koers bleef houden op Bethesda.
Hij achtte een gemeentelijk ziekenhuis
onder de gegeven omstandigheden
onbereikbaar. Pei heeft dit ook
opgemerkt in zijn studie, want hij
schrijft op pagina 166: "Hoewel
hiervoor de bewijzen ontbreken,
ontkomt men niet aan de indruk dat
Van Woelderen deze oplossing heeft
bevorderd door, in een geheime
raadsvergadering, de uiterst precaire
financiële positie waarin het Bethesda-
bestuur verkeerde voor de raadsleden
geheel of gedeeltelijk te verzwijgen"
Wij hebben evenwel de 'vermiste'
raadsnotulen van een vergadering met
gesloten deuren op 8 januari 1932
kunnen lezen. In deze niet geheime
maar wel besloten raadsvergadering
heeft Van Woelderen openlijk al het
hem bekende over de slechte
financiële positie van Bethesda aan de
raadsleden medegedeeld.
Koningin Wilhelmina
Hoe fel de politieke tegenstellingen
zelfs binnen het college van B W van
Vlissingen lagen bleek wel tijdens een
officieel bezoek van Koningin
Wilhelmina aan Bethesda in aanbouw
op 17 april 1931Het college van
B W weigerde dit bezoek bij te
wonen. Van Woelderen was natuurlijk
qualitate qua wel aanwezig, evenals de
gemeentesecretaris, doch het college
ontbrak! Deze officiële weigering, tegen
het bestuur van Bethesda gericht, zegt
boekdelen over de ontstane scherpe
verhoudingen. Vermelding van dit feit
had bij Pel niet mogen ontbreken.
De oud-liberale Van Woelderen vergat
de sterk verschillende levens
beschouwingen, zoals die toen leefden
onder de Vlissingse bevolking, ten
gunste van het protestants-christelijke
Bethesda, nadrukkelijk opgericht tégen
het roomskatholieke St. Joseph.
Van Woelderen had bovendien met
zijn persoonlijke invloed de reeds
bestemde bouwgrond voor een
gemeentelijk ziekenhuis doen
overdragen voor de bouw van een
christelijk ziekenhuis. De schenkers
van het ingezamelde bedrag van
f 23.000,- tussen 1921 en 1923 waren
des duivels. In een raadsvergadering in
1932 is dit Van Woelderen duchtig
verweten.
Anti-katholiek
Na de opening van Bethesda bleek
onmiddellijk hoezeer de kerkelijke
groeperingen en de schenkers inzake
Bethesda hadden misgetast.
Het nieuwe ziekenhuis paste niet bij de
mentaliteit van de meerderheid van de
Vlissingse bevolking. De huisartsen,
behalve één, verwezen hun patiënten
gewoon naar St. Joseph. De sfeer in
Bethesda bleek erg strak te zijn. De
directrice verbood aan bedpatiënten
het lezen van het dagblad Het Volk,
een sociaal-democratische krant met
zeer veel plaatselijke abonnees. Dit
werd als onaanvaardbaar ondergaan.
De verpleegsters werden aan zeer
strenge regels gebonden. De leiding
toonde zich anti-katholiek en bleef dat.
Nog midden in de Tweede Wereldoorlog
weigerde de directrice leveranties van
een uitstekende plaatselijke
viswinkelier omdat deze katholiek
was..., zo verklaarde zij hem
persoonlijk. En dat terwijl dezelfde
directrice in 1943 extra voedsel vroeg
en kreeg van de Duitse bezetters in
Bethesda voor alle ziekenverzorgenden
in haar huis. Dit blijkt uit dagboek
aantekeningen van de leiding van de
distributiedienst. Alle verplegenden in
dit ziekenhuis hadden al extra
Nederlandse rantsoenkaarten voor
zogenaamde zware arbeid toegekend
gekregen!
Bethesda geraakte in financiële
moeilijkheden. De Walcherse
boerenstand bleef de Godshuizen in
Middelburg verkiezen. De predikanten
op Walcheren hebben toen de handen
ineengeslagen. Men liet de
(roomskatholieke) fotograaf Dert uit
Vlissingen een film vervaardigen over
Bethesda, met veel opnamen op alle
dorpen van Walcheren. Een film die
nog bestaat, nu als document van een
deel van het dagelijks leven op
Walcheren in 1932. Pas daarna, met
veel aanbevelingen van de kansel,
lukte het een flink deel van de
boerenstand Bethesda te doen kiezen.
27
