Japans VOC porselein opnieuw gemaakt
Overzicht van het aangeboden porselein in het Zeeuws Museum te Middelburg.
Wan-li decor dat in kobaltblauw onder
het glazuur was aangebracht. Het was
dit type blauw-witte porselein dat in
1602 voor het eerst in Middelburg werd
geveild. Al spoedig werden ook andere
soorten objecten besteld, zoals
bierkannen, mosterdpotten, po's,
scheerbekkens, enz., die de Chinese
pottenbakkers soms namaakten naar
Europese modellen. Deze voorwerpen
kregen een nieuw type decoratie in
blauw-wit, dat Overgangsgoed
genoemd wordt.
De fabrieken in het Japanse Arita
gingen op bestelling van de VOC
modellen produceren die zij
overnamen van het Chinese
Overgangsgoed en van Europese
voorbeelden. De versieringen in blauw
wit ontleenden zij aan de Chinese
Wan-li en Overgangs decors. Ook
werden beschilderingen in een eigen
Japanse stijl aangebracht. Slechts
sporadisch zijn Europese invloeden
terug te vinden in de decoratie: het
betreft dan vooral letters,
monogrammen en wapenschilden.
Naast de grote hoeveelheden in
blauw-wit onderglazuur gedecoreerd
porselein gingen de Japanse fabrieken
ook met emailkleuren - óp het glazuur
- beschilderd porselein voor de export
vervaardigen. Dit veelkleurige goed
bleek een succes in Europa.
De techniek en de stijl werden in een
korte tijd ontwikkeld. Op basis van de
specifieke stijl van versiering worden
twee typen onderscheiden: Kakiemon
(ter beschikking voor de export vanaf
omstreeks 1680) en Imari (ontwikkeld
aan het eind van de 17de eeuw).
Het Kakiemon is waarschijnlijk
genoemd naar een van de belang
rijkste familie-werkplaatsen die zich in
de produktie en decoratie van dit type
hadden gespecialiseerd. Het strakke,
melkwitte glazuur is slechts spaarzaam
beschilderd met een asymmetrische
versiering in de emailkleuren groen,
blauw, geel en rood. Een ander type
Kakiemon vertoont een combinatie van
onderglazuur-blauw en op het glazuur
aangebrachte Kakiemon-emails.
Het Imari heeft zijn naam ontleend aan
de gelijknamige uitvoerhaven.
Het decor is veel meer vlak vullend en
heeft vaak een bont effect.
Onderglazuur-blauw wordt
gecombineerd met op het glazuur
aangebrachte emails in groen, zwart,
rood, goud en bleek-roze luster.
Een ander type Imari is overdadig
gedecoreerd in onderglazuur-blauw,
ijzerrood en veel goud. Veel
voorkomende motieven op het Imari
zijn dieren en figuren in een landschap,
een vaas met bloemen op een terras,
bloemen en planten. Imari bleef de
gehele achttiende eeuw in trek bij het
Nederlandse publiek.
Ondanks de populariteit van het
194
