De Schoone Waardin in gesprek met Bert Teunis
waren uitgestrooid, dat de Japanners
zich moesten overgeven, omdat de
oorlog voor hen verioren was en ze het
militaire geallieerde bewind moesten
gehoorzamen. Maar 't was toch maar
afwachten, of niet een van die kerels
z'n karabijn alsnog zou overhalen.
Die commandant wenste zich toen niet
over te geven, want ik was lager in
rang dan hij en dat vertikte hij. Maar er
viel wel met die vent te praten. Ik wilde
een auto en een chauffeur en die
kreeg ik ook.
Bij aankomst hoorde ik pas over de
kampen, die er waren ingesteld.
Er liepen mensen van allerlei
nationaliteiten rond, maar er waren
geen Nederlanders. Die zaten in
kampen of waren naar Birma
afgevoerd.
Ben jij nou pappie?
Een paar mensen hebben me toen
naar zo'n kamp gebracht, midden in
Batavia, afgeschermd door prikkel
draad en palmbladeren. Bij een
Japanse wacht meldde ik me en eiste
toegang tot het kamp. Daar gebeurde
een van de gekste, maar ook
ingrijpendste dingen die ik ooit heb
meegemaakt. Ik zag daar een groep
kinderen spelen. Sterk vermagerd.
Allemaal zo 6 tot 8 jaar. Die kinderen
zagen ineens een geallieerde officier
staan die ze niet kenden en ze
stormden massaal op me af, terwijl ze
uitriepen: "ben jij nou pappie?" Ik kan
dat moment als het ware nog
uittekenen.... Ik moest natuurlijk
zeggen: nee, ik ben pappie niet.
Ook die moeders kwamen intussen
aanrennen om te kijken of ik "pappie"
was. Veel van die vrouwen wisten ook
niet, waar hun mannen waren en al
helemaal niet, dat ze waarschijnlijk in
Birma zaten. Die dachten dat ze nog in
Batavia waren.... Dat was op zich heel
dramatisch natuurlijk. Ik snapte ook
best, dat die vrouwen, nu de Japanners
het niet meer voor het zeggen hadden,
het liefst meteen op zoek waren
gegaan naar hun mannen, maar de
toestand buiten de kampen was te
onveilig. De chaos was compleet, er
waren gruwelijke moordpartijen aan de
gang en het enige wat ik kon doen,
was de mensen in de kampen
adviseren daar toch vooral maar te
blijven, omdat de aanwezigheid van de
Japanners door de veranderde
internationale situatie toch nog een
beetje bescherming bood.
Er was op dat moment echt helemaal
niets geregeld! De Engelsen hadden in
naam dan wei het commando, maar
zaten met het precaire probleem dat
hun troepen in Nederlands-lndië uit
Indiërs bestonden, die op hun manier
in hun moederland India ook in een
onafhankelijkheidsconflict verwikkeld
waren. Hoe konden die nou worden
ingezet in de strijd tegen naar
onafhankelijkheid snakkende
opstandige Indonesiërs? Nederlandse
troepen waren er ook niet voorhanden,
want de Nederlandse regering in
Londen kon van daar uit ook weinig
doen. Er waren wel troepen en er was
wel materieel - dat had ik immers zelf
in Biak gezien - maar die waren van
Indië uit onbereikbaar omdat er ook
geen boten waren om spullen te gaan
halen.
Revolutie
Het was echt een vreselijke tijd.
Revolutie is revolutie. Het beest was in
de opstandelingen losgebroken. Pure
moordzucht sloeg om zich heen. Alle
opgekropte haat barstte er uit. Je was
je leven als blanke geen moment
zeker. Er was ook geen eten.
De opstandelingen staken de
Zandvoort, voorjaar 1971.
rijstvelden in brand en gebruikten, daar
waar ze konden, de mensen in de
kampen als gijzelaars. Toch hebben
we voor de mensen in de kampen nog
gedaan wat we konden door ze op
eigen houtje kleren en levensmiddelen
te brengen en ze nogmaals op het hart
te drukken, de kampen niet te verlaten.
Sommige mensen konden de verleiding
toch niet weerstaan om hun familie
leden te gaan zoeken. Velen zijn
daarbij op de meest gruwelijke
manieren vermoord.
Luitenant gouveneur-generaal Van
Mook kwam uit Australië over om in
Nederlands Indië de leiding over te
nemen en te proberen orde op zaken
te stellen. Ik zie hem nog komen.... hij
was de hoogste gezagsdrager ter
plekke en hij moest een lange weg
lopen om bij het paleis te komen, maar
hij moest wel zijn eigen koffers dragen!
De Nederlandse regering verbood Van
Mook om kontakt op te nemen met
Soekarno, omdat deze gecollaboreerd
zou hebben met de Jappen. En dat
was ook zo...talrijke Indonesiërs waren
als "romusha's" -dwangarbeiders- te
werk gesteld over het hele Aziatische
continent en het uitroepen van de
republiek was in laatste instantie ook
een inblazing van de Jappen geweest.
Maar een ware volksopstand laat zich
niet reguleren, hoogstens temporiseren
als je bereid bent met geweld van
173
