De Schoone Waardin in gesprek met Bert Teunis
wapenen de boel neer te slaan.
Die wapenen hadden we niet en ook
niet de militairen. Niet praten met
Soekarno was natuurlijk een "stoer"
standpunt", verduidelijkt Bert Teunis,
dat het vooral in Nederland goed
deed, maar het was ook internationaal
niet waar te maken. Nederland
begreep werkelijk mets van de situatie,
had het veel te druk met z'n eigen
wederopbouw en zette uit hoofde van
het al eerder gesignaleerde gebrek
aan werkelijke belangstelling Indië
onderaan op de agenda. Van Mook
praatte tenslotte toch met Soekarno en
er zijn later momenten geweest,
waarop een akkoord, een samengaan
tussen twee onafhankelijke landen,
dichtbij was. Maar het is niet gelukt.
We hadden gewoon het goede moment
voorbij laten gaan. Als je 't mij vraagt",
zegt hij onverwacht fel, "omdat Van
Mook en Indonesië object waren
geworden van Nederlandse
partij-politiek.
Louis Davids
In die tijd werd ik Hoofd van de
Politieke Voorlichting van de RVD.
Ik heb ook nog de NIROM (de
Nederlands-Indische Radio Omroep)
helpen opzetten. Het radiostation in
Batavia heb ik - bijna letterlijk - op de
Engelsen moeten veroveren. Er waren
wel uitzendingen, maar alleen in het
Engels. Het was natuurlijk te gek, dat er
zoveel Nederlanders zaten en dat
alleen de Engelsen via de radio het
woord voerden. Toen hebben we
stiekum een Nederlands nieuws
programma ingelast, 's morgens om
6 uur al. Dat viel die Engelsen niet op,
want die kwamen toch later uit hun
bed....Die maakten een copy van de
uitzending van Radio Singapore en
daar maakten wij ook weer een
vertaling van. Maar die Engelsen
waren achteraf al lang blij, dat wij wat
van hen wilden overnemen, want zij
stonden te trappelen om uit dat
onbekende Nederlands-lndië te
vertrekken en hadden daar eigenlijk
ook niks meer te zoeken.
Het bleek, dat de discotheek van de
oude NIROM nog praktisch geheel
intakt was, want daar hadden de
Japanners ook niks mee kunnen doen.
De man die dat had gecatalogiseerd
en alles regelde - een Indonesiër - was
er nog steeds bij en had keurig al die
jaren z'n werk gedaan. Toen konden
we ineens Louis Davids draaien...Maar
't was wel behelpen, hoor, want we
draaiden op aggregaten en iedere keer
viel zo'n rotding uit. Dan bleek dat we
zo ons best hadden gedaan op een
uitzending, maar dat niemand ons had
gehoord. Ik had volop kontakten met
buitenlandse correspondenten,
verzorgde radio-commentaren en hield
lezingen over literatuur en speelde
cabaret.
New York
Na de eerste Politionele Aktie heb ik
een jaar in de Verenigde Staten
gezeten, in New York, in het Time s
Building aan Rockefeller Plaza.
Ik moest de media in Amerika voorzien
van informatie over de ontwikkelingen
in Nederlands-lndië. Dat was een
hectische tijd, waarin veel gebeurde.
Ik maakte ook vrijwel elke bespreking
mee, die over de "Indonesische
kwestie" ging, want als voorlichter ging
ik er van uit, dat er niets mocht
gebeuren, waar ik niet alles van wist.
Met grote waardering en vriendschap",
zegt Bert Teunis met plotselinge
warmte, "denk ik dan terug aan de
samenwerking met twee andere
Zeeuwen (pas jaren na Indië heb ik
ontdekt dat ze dit waren): dr. P.J. Koets,
direkteur van het kabinet van de Lt.
Gouveneur-Generaal, daarvoor leraar
oude talen in Batavia (Hella Haasse
heeft bij hem in de klas gezeten) en
daarna hoofdredacteur van Het Parool
en wethouder, zelfs loco-burgemeester
van Amsterdam en dr. L.M. Jaquet,
hoofd voorlichting Binnenlands
Bestuur, later o.a. gezant in Rome,
auteur van een aantal boeken en
artikelen over "de Indonesische
kwestie" en leerling van de
Middelburgse HBS aan de Sepierstraat
in Middelburg.
Natuurlijk ging er wel eens wat fout en
werd ik ook wel eens op het matje
geroepen, maar je zat daarginds zo ver
weg van Nederland en je leidde zo je
eigen bestaan, dat niemand kon
achterhalen of ik die berisping ook echt
had gekregen
We kwamen er al snel achter, dat ons
vroegere standpunt - er 25 jaar voor
uittrekken om Indonesië naar
onafhankelijkheid te leiden - in de
praktijk niet haalbaar was. Het ging
allemaal veel sneller. Een volks
beweging, een revolutie laat zich niet
faseren. Gelukkig kwam de
Nederlandse regering daar ook achter,
want op een gegeven moment kreeg
Van Mook zoals gezegd, wel
toestemming om met Soekarno te
praten en te onderhandelen. En dat
resulteerde - mede dankzij de Engelse
bemiddelaars - in de Ronde
Tafelconferentie in het Paleis op de
Dam in Amsterdam, waar in december
1949 in aanwezigheid van Koningin
Juliana de Onafhankelijkheid van
Indonesië werd bekrachtigd. Ik was
daar ook bij. Op de achtergrond
weliswaar, maar ik heb het toch
allemaal van dichtbij meegemaakt."
Wat nu?
Het gesprek zit er bijna op. We lopen
door de lange kamers naar de gang.
Een laatste vraag nog. Hoe voelde hij
zich na de ondertekening? Er wordt
even diep nagedacht.
"Opgelucht. Dat voelde ik me toen
alles eenmaal voorbij was. Maar mij
overviel ook meteen de vraag: wat nu?
In die tijd was er namelijk geen sprake
van begeleidng zoals nu, er stonden
geen psychologen klaar om je op te
vangen en je te helpen al die
belevenissen goed te verwerken.
Dat moest je zelf maar zien op te
knappen.
Maar eerlijk is eerlijk: het is een
geweldige periode geweest. Heel
leerzaam, op allerlei gebied. Ik heb
vee! geleerd over politiek, diplomatie
en over mezelf. Ik heb er wel een wat
cynische houding van overgehouden.
Je hoeft mij niet zoveel te vertellen.
Ik heb het allemaal wel ergens een
keertje meegemaakt."
September 1992.
174
