De haven van Gent in de middeleeuwen
Een noordelijker vaargeul
De veronderstelling dat een waterloop
van Ertvelde naar de Westerschelde
heeft bestaan krijgt steun door de
volgende feiten:
- Ter verdediging tegen binnenvallende
Noormannen werden nabij de zeekust
burchten gesticht aan scheepvaart
wegen te Aardenburg, Oostburg,
Biervliet, Axel en Hulst.16 Dus ook nabij
Biervliet werd een vaarweg aanwezig
geacht.
- De veelvuldig voorkomende plaats
namen eindigende op -dike getuigen
van land dat door dijken tegen water
beschermd moest worden. Als eerste
dijk-naam verschijnt Isendike in 981.17
Later komen vermeldingen over
Fronendike (1114). Rond 1185 wordt
gewag gemaakt van dijken bij
Boukhoute en Biervliet.
- Ook de naamgeving van plaatsen als
Watervliet en Biervliet wekt de indruk
dat ter plaatse waterstromen
bestonden. Een daarvan was de
Elmare, in 1128 "fluviolum" en in 1188
"Elmariam mare" genoemd. Deze
Elmare zou nabij IJzendijke van zuid
naar noord gestroomd hebben, en
vormde wellicht de oorspronkelijke
grens tussen de bisdommen Doornik
en Utrecht.18
- De Vier Ambachten waren destijds
begrensd door inbraakgeulen van de
Honte: bij Hulst de havengeul, bij Axel
de Blijde; de grens tussen het
Ambacht Boekhoute en Assenede
werd bepaald door de Laree,
waarvan echter onduidelijk is of het
een inbraakgeul van de Honte was of
een veenrivier.19 Zie ook afb.2.
- Boekhoute en Assenede waren
havens. (Afb.6) Havens komen alleen
tot ontwikkeling als ze een achterland
hebben. En dan vooral als dat achter
land ontsloten wordt door een rivier.
Boekhoute was een relatief belangrijke
plaats in vroeger tijd: het had de
moederkerk van alle parochies in de
buurt. In 1281 is sprake van
uitwateringssluizen te Boekhoute.20
Conclusie uit het raadplegen
van de teksten.
Dat er van Gent een gracht over
Kluizen naar Ertvelde liep staat vast.
Ook lijkt het aannemelijk dat vóór het
ontstaan van de Braakman als uit
gebreide zeeboezem (in 1375) reeds
een minder brede zeearm of
inbraakgeul aanwezig was nabij
IJzendijke, Biervliet en Boekhoute.
De volgende vraag is dan of er tussen
Her vfLIE LAW
TErW TYhe l/A*J aiAtbÖ
T) AMp! E721Z<3
Afbeelding 4.
De Scheidemonding rond 1288. Linksonder de ruime ingang van het Zwin naar Brugge. De Scheldemond is nabij
Vlissingen nog erg nauw. Langs Biervliet en De Piet loopt een vaarwater zuidwaarts in de richting van Gent.
12
