Grepen uit de geschiedenis van de kunst
in Zeeland (V)
LJ. Bc
de vroeg-zeventiende-eeuwse Middel
burgse bloemen- en vruchten
schildering. Ik heb indertijd een groep
van kunstenaars, bestaande uit
Ambrosius de Oude en zijn volgelingen
aangeduid als de Bosschaert-dynastie,
welke term nadien in de internationale
kunsthistorie overgenomen is.
Hans van der Ast, de welvarende
winkelier in de Korte Delft, had, behalve
zijn dochter Maria, twee zonen:
Johannes of Jan en Balthasar. Over
Johannes van der Ast is weinig bekend.
Uit een notarieel archiefstuk weten we
dat Ambrosius wel leidend en
corrigerend optrad bij de bloemen-
schildering van zijn zwager Johannes
van der Ast, waar we lezen over "een
blompot" (die) "wel is gemaeckt by
Hans van der Ast, swager des
voorschr(even) deponents, maer dat hy
deponent schr (Ambrosius Bosschaert)
de voorschr. blompot heeft
geretoequeert ende overschildert".
De weinige bloemstukjes die we van
Johannes van der Ast kennen zijn
bescheiden van omvang en
samenstelling, gecomponeerd en
geschilderd in de traditie van zijn
leermeester, maar minder verfijnd, hier
missen we de bijna onfeilbare hand van
Ambrosius Bosschaert! Sommige
details zijn minder goed gerealiseerd.
Hier zijn we een schilder op het spoor
die in de oudere lexica (vóór 1960) niet
voorkomt. Hij was vóór 1593 in
Middelburg geboren en was blijkbaar
een leerling van zijn zwager Ambrosius
Bosschaert de Oude, voor wie hij in
1616 getuige is bij de invordering van
11 ter canse van een schotel vol
persen (perziken) gemaeckt bij eenen
Mr. Joriaen Vlegel (Georg Flegel)".
Evenals zijn broeder Balthasar van der
Ast, Ambrosius Bosschaert de Oude en
diens drie zonen was Johannes van der
Ast ook bloemenschilder. Omstreeks
1965 kwam mij een bloemstukje van
hem onder het oog (afb.1In compositie
en elementen - tulpen, anjer, akelei,
cyclamen, een roos, een vlieg en
dauwdruppels op de plint naast de
Wan-li vaas past het geheel in de
Bosschaert-traditie (alleen is de
schildering minder delicaat dan die van
zijn grote voorbeeld). Ook het coloriet
van heldere, glanzende, dunne verven,
rood, wit, blauw en geel, stemt daarmee
overeen. Behalve de genoemde
Johannes van der Ast, Boeketje in Wan-Li vaas, paneel 24,5 x 16,5 cm, gemerkt
I.V.A.; particuliere verzameling USA.
Zeventiende eeuw
Johannes van der Ast
Terwijl Ambrosius Bosschaert de Oude
in zijn woning in de Noordstraat van
Middelburg in de omgeving van het
gothische stadhuis zijn boeketten en
fruitstukken schilderde, dreef Hans van
der Ast in de Korte Delft aldaar een
handel in gebreide goederen. Door een
huwelijk van Ambrosius met Maria,
dochter van Hans van der Ast, raakten
beide families gelieerd, hetgeen
belangrijke gevolgen zou hebben voor
2
