Zwaar weer op agrarisch gebied
vrijgekomen oppervlakten van eerdere
graanbouw te benutten, doch dit zal
weer tot overproduktie daarvan leiden.
De functie van braken - onder
voorwaarden of verplicht - staat mij
voor de toekomst niet helder voor
ogen, omdat elders ter wereld men het
wegvallen van graanbouw in Europa
wat graag zal overnemen!
2) Terwijl Zeeland klimatologisch in
Nederland het gunstigst gelegen fruit-
teelgebied is zijn de vooruitzichten m.n.
voor appels niet goed. Het Centraal
Bureau voor de Tuinbouwveilingen
wees op de sinds 1985 sterk
toegenomen importen van buitenlands
fruit. Onze kostprijs is de hoogste van
de concurrerende Europese landen:
101 cent per kg, in Frankrijk is dat
87 cent en in Spanje 60 cent. Echter
op het Zuidelijk halfrond komen Chili,
Brazilië en Argentinië met 20 a 25 cent
uit de bus. Met vrachtkosten van
2 kwartjes is men dus nog ruim
concurrerend. Een rooiregeling,
waarvoor Nederland nu in Brussel
medestanders zoek, zou veel failliet
kunnen voorkomen. Onze specialiteit,
kaasprodukten, wordt door de GATT
wel bedreigd. Terwijl wij jaarlijks meer
kaas exporteren, zal een 21%
beperking (zie noot) de kaassector
100.000 ton uitvoer rond het jaar 2000
gaan schelen.
3) De veehouderij is in Zeeland
kwantitatief van geen grote betekenis.
In de provinciale planning lijkt men zich
ongerust te maken over verplaatsing
van veehouderijbedrijven van elders
naar Zeeland. In beginsel komt het mij
echter voor dat het niet onverstandig
zou zijn het voortbestaan van
bedrijvigheid op het Zeeuwse
platteland in voorkomende gevallen
akkerbouw in te ruilen voor
rundveehouderij.
Een mestprobleem kent de provincie
immers tot nog toe niet en een en
ander moet eenvoudig in de hand en
onder controle te houden zijn. Ik denk
dus primair aan de rundveesector en
slechts bij uitzondering aan varkens
houderij, die men inderdaad zoveel
mogelijk zou dienen te weren,
behoudens bij reeds bestaande
bedrijven.
4) Het lijkt mij beter van een
breedoptredende malaise dan van een
traditionele landbouwcrisis te spreken.
Het is niet zo dat de gehele agrarische
bedrijfstak al aangetast is, al brengt het
GATT-akkoord ook gevaren voor de
zuivel mee. Doch in het door akker
bouw en fruitteelt gestempelde
agrarische Zeeland zijn crisis
verschijnselen duidelijk waarneem
baar. Slechte graan-, aardappel- en
fruitprijzen in de toekomst zullen de
toekomst van de Zeeuwse landbouw
op het spel zetten.
5) De milieuactivist van het eerste
uur Wouter van Dieren (NRC
28/10/93) heeft een enorm vraagteken
gezet bij onze huidige expansieve
economie. Hij verzet zich tegen de
klassieke groeibehoefte theorie van de
economen, is lid van de Club van
Rome en staat heel kritisch tegenover
de doorsnee milieubeweging in ons
land. Twintig jaar geleden waren we,
zegt hij, de helft zo rijk als nu, maar we
konden openbaar vervoer, onderwijs,
bejaardenhulp, werklozen en gezond
heidszorg financieren. Nu niet meer, nu
zegt men ons te bezuinigen en meer te
investeren voor produktiegroei. Dan
blijkt dat we investeren in machines die
arbeid uitsloten, zodat er nog meer
werklozen komen. Van 3% in 1970, 6%
in 1980, hebben we in de jaren '90 nu
10% werkloosheid. Hebben we die
groei nodig, is de consument er mee
gediend, betekent de toename van al
die produktie meer welvaart of zijn we
met zelfbedrog bezig en tellen we alle
bezwaren van deze tijd, een gifwijk
slopen, grond en water reinigen, huizen
en wegen isoleren op bij het nationaal
inkomen zonder er iets bij te winnen?
Uiteindelijk geldt een dergelijke
vraagstelling ook de agrarische
overproduktie en daaruit voort
vloeiende milieubelasting. Het vraagt
een omkering van denken om zich van
deze aspecten rekenschap te geven.
Er zullen straks boeren zijn die met
een totale extensivering van hun bedrijf
zich in hun eentje door de moeilijke
jaren zullen heenslaan. Tegenover Van
Dieren lees ik bij Wijffels (Pres.Dir.
Rabobank) dat diens overtuiging is dat
economische groei en de ontwikkeling
naar een houdbare samenleving
combineerbaar zijn. De economie van
het genoeg biedt voor hem geen
oplossing want het predikt een statisch
maatschappelijk beeld.
Laten we de - voorlopige - waarheid
maar in het midden zoeken. Onze
toekomst ligt in ieder geval in verdere
internationalisatie. Waarheen we
drijven zal beheersbaar moeten blijven,
doch voorlopig, en dat beeld ontleen ik
weer aan Wijffels, is het hoofdzaak
90
