3oekbesprekingen
Bert Teums
R.M.van HEERINGEN e.a.: GELD UIT
DE BELT - Archeologisch onderzoek
n de bouwput van de gemeentelijke
parkeerkelder en het belastingkantoor
aan de Kousteensedijk te Middelburg.
Gebr. 103 pp. Talrijke illustraties.
Uitgeverij ADZ - Vlissingen. 1994.
Prijs 19,95.
Goed uitgevoerd boekje, goed
opgemaakt, goed gedrukt, uitvoerig
geïllustreerd (foto's soms wat flets),
voorplaat en 2 bladzijden binnenwerk
n kleur, een behoorlijke inhouds-
ppgave, die als index kan dienen en
een verantwoording van gebruikte
iteratuur en bronnen. Wat kan een
mens meer verlangen? Mij heeft het
boekje nog al gecharmeerd, al blijft er
altijd wel iets te wensen over.
Die charme ligt -ik beken het met
enige schroom- vooral in het feit, dat ik
bij een eerste doorbladeren op de
kleurenplaat tegenover pag. 64 een
oude vriend meende te herkennen in
de "Mittelburgensis in Selandia Civis",
ïe 'burger van Middelburg in Zeeland',
ik dook meteen in een paar
grentenportefeuilles en na enig zoeken
had ik hem. De kleurstelling is wat
anders, maar dat kan liggen aan een
nkleuring. Mijn Middelburger draagt
een witte broek bij een bruine bloes en
m dit boekje is dit een bruine broek bij
en blauwe bloes; de tekening is
chter precies dezelfde. Vele jaren
jeleden heb ik deze en een paar
andere platen (w.o. die van een
Schipper uit Zeeland) op een veiling
jekocht. Ze moesten, gezien de
nummering, uit een boek afkomstig zijn
n sindsdien heb ik naar dit boek
ezocht. Ik ben op het archief geweest
n in de bibliotheek, maar niemand kon
mij helpen en nu vind ik hem plotseling
In het boekje van Van Heeringen! Dank
ij Jan Kuipers, die bij het verzamelen
an de illustraties voor het werkje was
ietrokken, weet ik dan nu dat de prent
fkomstig is uit Hans Weigels
Trachtenbuch" uit 1577 en dus ruim
00 jaar oud moet zijn. Dit zijn leuke
jntdekkingen voor de verzamelaar, die
nu nog alleen maar een bibliotheek
moet vinden, waar ze dit boek op de
lank hebben voor een definitieve
dentificatie.
Kuipers gebruikt de plaat echter
niet voor mijn plezier, maar om een
van de vele voorwerpen te laten zien
die bij archeologisch onderzoek in een
bouwput aan de Kousteensedijk boven
de grond zijn gekomen. Daar stuitte
men bij het graven nl. op een afvalput,
waarin de toenmalige bewoners het
overschot van hun dagelijks bedrijf
deponeerden, meestal omdat het kapot
en dus onbruikbaar was geworden,
soms ook omdat ze het domweg
verloren, geld bv. De onderhavige
prent laat zien, hoe de Middelburgse
burger zijn onafscheidelijke mes in een
schede op zijn heup droeg. Dat mes
had hij overal bij nodig, bij het eten, bij
het grassnijden en misschien zelfs wel
bij het schoonmaken van zijn nagels.
U T T E 1 B V 8. GES S I S K' 5. E EA
a'.ieiiHS,
t&tf ecctw&i mi bétten®
ïfcfsffcaifjAg»,
Het mes is maar een simpel voorbeeld.
De afvalput leverde zoveel materiaal
op, dat men na zorgvuldig zeven,
schoonmaken, onderdelen bij elkaar
zoeken, determineren enz. een aardig
beeld kan krijgen van het
middeleeuwse huishouden aan de
Kousteensedijk. Het loopt van geld, via
penningen naar sieraden, textiel,
gewichten, hoekbeslag, medische
instrumenten, keukengerei en
kinderspeelgoed. Alles zorgvuldig
geinventariseerd en gedocumenteerd
en vooral getekend. Het is zo'n
eenvoudig boekje, maar je hebt niet
veel fantasie nodig om je voor te
stellen, hoeveel werk er nodig is
geweest om dat materiaal te
rangschikken en bij elkaar te krijgen.
Alle waardering. Ik ben geen
archeoloog en keek aanvankelijk
enigszins verschrikt tegen deze lijsten
en tekeningen aan, maar sinds m'n
Middelburgse burger ben ik de
paragraaf over het keukengerei wat
nader gaan bestuderen en zo tot
allerlei andere notities gekomen. U zult
het niet achter elkaar uitlezen, maar
telkens een hapje loont.
Het opgravingsverhaal wordt vooraf
gegaan door een verhaal van Peter
Sijnke en zijn assistente over de
historische ontwikkeling van de
Kousteensedijk en omgeving. Over de
dijk viel blijkbaar niet veel te vertellen
en het verhaal richt zich hoofdzakelijk
op de omgeving. Het artikel bevat
weinig, dat niet ook elders is
gepubliceerd en eigenlijk begrijp ik het
verband niet goed. De data van de
opgravingen in de belt liggen aardig
vast; om nu de geschiedenis van de
buurt door te trekken tot de afbraak van
de Fitting, het verdwijnen van de
ijzergieterij van Boddaert en de
opbouw van het Maisbaaigebied lijkt
me wat overdreven. Dat hoort in een
ander boek thuis. Dan had je vanwege
de historie ook moeten spreken over
namen als Werfstraat en Dokstraat,
Goesse Korenmarkt en Vlissings
Wagenplein, Teerpakhuizenstraat enz.
Waarrom dan niet een wat meer
sociologisch getint verhaal over de
mensen, die in dat gebied leefden en
die zich van die nu zorgvuldig
verzamelde voorwerpen achteloos
ontdeden? Waar zaten de hoge heren,
zoals bv. Adriaen ten Haeff, waar
waren hun pakhuizen, waar haalden zij
hun handelswaar vandaan?
Waar woonde het gewone volk, de
timmerlieden, de smeden, de slagers?
Waar hadden die hun kroegen, voor
mijn part hun bordelen. Waar zaten de
zeilmakers, waar de touwslagers?
Was er een soort middenstand, die in
stad profiteerde van de activiteiten van
de reders? Zo iets en meer. Maar goed,
wie wat wil weten over de ZO. en
ZW.-kant van Middelburg kan ook in dit
boekje terecht, als hij zich realiseert,
dat daar maar een deel van het
verhaal staat en dat dit nauwelijks
aansluit bij het zo minitieus uitgevoerde
archeologisch onderzoek.
111
