m
Max Dendermonde
Mondriaan, de man
die de charleston
dansteRoman
"Je moet niet denken dat alleen ik alle lof kreeg. Naderhand
noemden ze de tentoonstelling "de triomf van Domburg". Omdat
zoveel luministen hun werk hadden gemaakt op Walcheren."
"Was je werk toen al abstract?"
"Neenee, je kon de natuur er nog heel goed in zien. Ik had een
Zeeuwse man en een Zeeuws meisje, een huisje, een duin, een
boom. Maar het waren de kleuren. De boom was vuurrood. Het
meisje stond in de lichte brand van de verwachting."
Niet alle mensen konden Piet Mondriaan volgen, lang niet. Zijn
oom Frits was buitengewoon verontwaardigd over de weg die
zijn talentvolle neef had ingeslagen. Hij wilde niet meer geasso
cieerd worden met Piet. Vroeger signeerde hij altijd F. Mondriaan,
nu zette hij duidelijk Frits voor zijn naam. Later, toen zijn neef in
Parijs woonde, noemde Piet zich Mondrian, metéén a.
"Ik deed dat om de Fransen ter wille te zijn. Maar ik dacht ook
aan mijn oom. Ik was hem veel verschuldigd. Met mijn vader had
ik gebroken. We deden net of het ons niet kon schelen. Met mijn
verguizing van het calvinisme en mijn belangstelling voor de
theosofie was ik meer dan een verloren zoon. Ik was een afvalli
ge voor het leven."
In 1910 rukten de moderne schilders in Nederland zich los van de oude schildersverenigingen
door de oprichting van een Moderne Kunstkring. Het waren roerige jaren in de Amsterdamse
artistieke wereld. Piet Mondriaan maakte het nog maar terzijde mee. Hij woonde voor het
grootste deel van het jaar in Domburg, de plaats waar hij het liefst exposeerde. Wel bezocht
hij in 1911 in Amsterdam de grote tentoonstelling in het Stedelijk Museum waar al de moder
nen uit Frankrijk waren opgehangen. Van hemzelf was daar het theosofische drieluik Evolutie
te zien. Hij kon in het Stedelijk alle tijd nemen om te kijken naar het werk van Le Fauconnier,
Braques, Picasso en vele anderen. Mondriaan begreep toen dat hij nog maar pas was begon
nen.
In 1912 brak Piet Mondriaan met vrijwel alles in Nederland -hij zegde al zijn lidmaatschappen
op- en vestigde zich in Parijs. Tot 1914. Hij had zich goed ingeburgerd in de Franse hoofd
stad. Hij kende veel Franse kunstenaars al persoonlijk. Piet was een deel van het Parijse leven
geworden. Maar nog altijd moesten zijn inkomsten uit Nederland komen. Dus reisde hij regel
matig heen en weer naar zijn oude vaderland. Begin augustus 1914 was hij opnieuw in
Nederland. En toen stormden de Duitsers België binnen. De val viel dicht. De komende vier jaar
was hij gedwongen om in Nederland te blijven.
"Dat waren zeker vier verloren jaren," zei Begleiter.
"Neenee," zei Piet. "Geen dag gaat verloren. Als ik toen niet in Nederland had gezeten, had ik
nooit zo betrokken kunnen raken bij De Stijl."
Begleiter wist door zijn broer en door Jakob Apfelbaum dat De Stijl een richting was die vorm
wilde geven aan een typografie, een schilderkunst en een architectuur zonder leugens. Zonder
de onzin van oneigenlijke verfraaiingen.
ImÏ
■VT"
3
Q
3
Q_
O
3
O.
Q
3
de
From
