e menselijke stem als instrument
Vocale diversiteit tijdens Festival van Zeeuwsch-Vlaanderen
MACHTELD VAN DE PUTTE
'De volmaakte stem moet hoog, lieflijk, sterk en helder klinken. De goed into-
nerende aangename en regelmatige stem stemt tot liefhebben en is in staat
dr gemoeds-gesteldheden weer te geven', aldus Blasius Rosettus in 1529!
Vi Ie honderden jaren later is ons vocale instrument tot hoofdthema verheven
in het zesde Festival van Zeeuwsch-Vlaanderen. De concerten van 10 septem
ber tot en met 2 oktober vormen een afwisselend programma dat de mogelijk-
ht ld biedt op verschillende locaties de onuitputtelijke klankvoorraad te verken
nen die de menselijke stem als instrument te bieden heeft. In het kader van de
Zeeland Cultuurmaand-special volgt hieronder een beschouwing over dit
dichtst bij de mens staande muziekinstrument.
Inleiding
D menselijke stem is een instrument met enorme mogelijkheden. Bij mensen
zonder stemgeluid wordt de in ons bestaan onontbeerlijke communicatie
beduidend gehinderd. De inhoudelijke kant van gesproken tekst is echter
slechts één onderdeel van het communiceren. Hoeveel verschillen kunnen we
niet leggen in een betekenis door eenvoudigweg de intonatie te veranderen?
G iijkvormige begrippen krijgen een totaai verschillende duiding. Juist met
behulp van de stem kunnen we het gesprokene vullen met een zeer bepaalde
emotionele lading.
D' spreekstem beweegt zich gemiddeld binnen de omvang van een kwint (dat
is de eerste sprong in 'Altijd is Kortjakje ziek'). Vanzelfsprekend zijn er grote
verschillen tussen mensen. Opgewonden types zullen over het algemeen een
diverser stemgebruik hebben dan de wat bezadigder en rustiger mensen. Onze
zangstem biedt echter zowel wat betreft toonhoogte als klankkleur en luidheid
veel meer mogelijkheden. En juist deze aspekten van de stem spelen een
grote rol in de mate waarop men de artistieke uiting die zingen
is. als werkelijke emotie ervaart. Zodoende is het optimaal ken
nen en beheersen van de menselijke stem als instrument een
opgave waaraan menig serieus zanger en zangeres zijn/haar
hele leven wijdt.
Fysiologie van de zangster
De stem is in staat geluid voort te brengen door het combine
ren van drie nauw samenwerkende elementen. Allereerst de
luchtaanvoer vanuit de longen die met behulp van de adem-
s.sieren als een blaasbalg functioneren. Vervolgens de stem
banden in het strottehoofd als opwekker van de trillingen en
tenslotte de holle ruimten van onder andere het voorhoofd, de
neus, de mond en de luchtpijp.
De longen liggen tussen de ribben en het middenrif. Bij het
