en fenomeen herdacht:
De terugkeer van Hendrik Willem
van Loon in Veere
C.A. VAN MINNEN
Hendrik Willem van Loon
aan het werk. New York,
1939. Foto uit: Gerard
Willem van Loon, The Story
of Hendrik Willem van Loon
(Philadelphia and New York:
J.B. Lippincott Company,
1972).
Vijftig jaar geleden, op 11 maart 1944,
overleed in zijn huis "Nieuw Veere" in Old
Greenwich, Connecticut, Amerika's bekend
ste Dutchman: Hendrik Willem van Loon. In
januari dat jaar was hij 62 geworden, nog
vol plannen voor nieuwe boeken en vooral
met hart en ziel betrokken bij het door de
nazi's bezette Nederland, zijn oude vader
land, waarmee hij een soort haat-liefde ver
houding onderhield. Zijn plotselinge overlij
den bracht grote beroering teweeg in de
Verenigde Staten, maar ook ver daarbuiten.
De Nederlandse gemeenschap in Amerika en
grootheden uit de toenmalige Amerikaanse
politieke en culturele wereld reageerden
geschokt. Van Loons weduwe ontving hon
derden condoléancetelegrammen en -brie
ven, onder meer van Franklin en Eleanor
Roosevelt, Herbert Hoover, koningin
Wilhelmina, prinses Juliana, minister-presi
dent Gerbrandy, en auteurs als Pearl S.
Buck, Carl van Doren en Archibald MacLeish.
Van Loons begrafenis in Old Greenwich
werd zo druk bezocht dat het kleine plaats
je aan de Long Island Sound die dag wreed
uit zijn winterslaap werd opgeschrikt: sire
nes kondigden het bezoek van burgemees
ter LaGuardia van New York aan, vele vrien
den en bekenden van de overledene werden
met extra treinwagons vanuit New York City
aangevoerd en agenten dirigeerden het ver
keer in het anders zo stille Old Greenwich
naar de Van Loon funeral.
Wie was deze Nederlandse Amerikaan die
tijdens zijn leven zo luidruchtig van zijn
bestaan blijk gaf, die een miljoenen publiek
van trouwe lezers aan zich bond, die vele
vrienden maar ook vele critici had? Wat
rechtvaardigt thans de aandacht voor deze
veelzijdige historicus, journalist, illustrator
en vooral popularisator aan wie nu in zijn
geliefde Veere een tentoonstelling wordt
gewijd? In het kort bestek dat mij gegeven
is kan ik slechts de contouren van deze
vlees geworden brug tussen Nederland en
Amerika schetsen, want, zoals de mooie
Engelse uitdrukking luidt: "he was larger
than life".
Eigenlijk was alles groot aan hem. Hij toren
de als een vuurtoren boven de meeste van
zijn tijdgenoten uit. Met zijn lengte van één
meter 90 en een gewicht van ruim 130 kilo,
zijn volle maansgezicht en twinkelende
grijs-groene ogen die nieuwsgierig de
wereld inkeken over zijn hoorngerande bril
die op het puntje van zijn vlezige neus hing,
was hij een indrukwekkende verschijning,
een goedmoedige olifant en zo tekende
hij zichzelf ook. Naar zijn zeggen was hij
beter thuis in de achttiende eeuw dan in de
twintigste. Zijn produktie was gigantisch: hij
publiceerde zo'n veertig boeken die naar
schatting een oplage van tussen de zes en
zeven miljoen bereikten, vertaald werden in
ruim twintig talen en over de hele wereld
een dankbaar lezerspubliek vonden. Hij illus
treerde zijn boeken zelf en daarnaast lever
de deze workaholic ontelbare illustraties en
artikelen aan vooraanstaande tijdschriften,
schreef vele voorwoorden, introducties en
hoofdstukken in boeken, hield overal lezin
gen en radiopraatjes, en alsof dat nog niet
genoeg was, stuurde hij ook nog duizenden
brieven naar ontelbare personen overal ter
wereld. Zijn vele reizen brachten hem niet
alleen naar Europa en Noord-Amerika, maar
ook naar Zuid-Amerika, Nieuw-Zeeland,
Australië, Azië en Afrika. Deze ware kosmo
poliet schatte dat hij reizend drie jaar van
zijn leven op de oceaan had doorgebracht.
Kortom, het bruiste van activiteit in en
rondom deze eenmansfabriek.
Hendrik Willem van Loon werd geboren op
